Σε απόλυτους αριθμούς η αύξηση στο κρατικό μισθολόγιο είναι ανησυχητική. Η συνολική άνοδος από την εποχή των μνημονίων αγγίζει το εξωφρενικό 53%, καταδεικνύοντας ότι αυτό που εφαρμόζαμε για μια τριετία δεν έγινε ποτέ δικό μας, αλλά υπήρξε μια επιβεβλημένη πολιτική. Η μετά το 2017 περίοδος επιβεβαίωσε τις παθογένειες της κυπριακής οικονομίας καταγράφοντας μέση ετήσια αύξηση πέραν του 6%. Τα καλά νέα, αν μπορούν να υπάρξουν τέτοια, είναι ότι η εικόνα της ανόδου πραγματοποιήθηκε σε μια εποχή που το ΑΕΠ ήταν πληθωρισμένο, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα οι δαπάνες προσωπικού να βρίσκονται κάτω από το 11% του ΑΕΠ αποτελώντας ιστορικό χαμηλό των τελευταίων δεκαετιών. Η συνέχεια όμως επιφυλάσσει παγίδες, καθώς οι ανελαστικές δαπάνες, όπως είναι αυτές του προσωπικού, σε περιόδους ύφεσης γίνονται βαρίδια και τα μέτρα που συνήθως λαμβάνονται είναι εκτός κλίμακας.

Χωρίς μεταρρύθμιση θα διχάζει

Η πρώτη απόφαση οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης Χριστοδουλίδη υπήρξε η επαναφορά της ΑΤΑ για τους υφιστάμενους δικαιούχους στα 2/3 από 50% που ήταν προηγουμένως. Είναι συνεπώς λογικό να αναμένεται πως με τη νέα χρονιά, ο αρμόδιος υπουργός θα καλέσει τις συνδικαλιστικές οργανώσεις εργοδοτών και εργαζομένων για πλήρη (100%) αποκατάσταση της ΑΤΑ. Το είπαμε σε αρκετές περιπτώσεις θα το πούμε και τώρα, η ΑΤΑ είναι χρήσιμο εργαλείο και αφού κατάφερε να επιβιώσει μέσα στα χρόνια θα πρέπει να μεταρρυθμιστεί για να προσφέρει ασφάλεια σε όσους την έχουν ανάγκη, κυρίως σε εποχές ακρίβειας όπως η τωρινή. Σε αντίθετη περίπτωση θα παραμείνει ένα σημείο διαχρονικής τριβής και αντιπαράθεσης.

Περιορίζεται ο χώρος για τους μικρούς

Η λιανική αγορά υπήρξε το 2024 και θα παραμείνει το 2025 σε κατάσταση συγκέντρωσης μέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων, αφού πολλές επιχειρήσεις προσπαθούν να αποκτήσουν κρίσιμη μάζα για να ανταποκριθούν στις προκλήσεις και να παραμείνουν ανταγωνιστικές. Αυτές οι προκλήσεις αφορούν στο κόστος της ενέργειας, την αναποτελεσματικότητα της αγοράς εργασίας και την υποχώρηση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών. Οι μεγάλες αλυσίδες έχουν τη δυνατότητα αυξημένης προβολής και καλύτερης αγοραστικής δύναμης επιτρέποντας καλύτερες προσφορές. Σε αυτή τη συγκυρία οι μικροί παίκτες πιέζονται και εν τέλει παραδίδουν μερίδιο αγοράς υπέρ των μεγάλων αλυσίδων. Ακόμα και το ηλεκτρονικό εμπόριο, που θα μπορούσε να είναι διέξοδος για τις μικρές επιχειρήσεις, δεν είναι στη χώρα μας ανεπτυγμένο.

Πλησιάζουμε το 1GW

Η πρόοδος στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων είναι εντυπωσιακή. Η ενεργειακή κρίση που προκάλεσε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και οι άκαρπες προσπάθειες της πολιτείας να έρθει το φυσικό αέριο στην Κύπρο έσπρωξαν πολλούς καταναλωτές στην αυτοπαραγωγή. Σύμφωνα με τα στοιχεία του αρμόδιου υπουργείου, έχουν εγκατασταθεί 60.000 οικιακά φωτοβολταϊκά συστήματα συνολικής ισχύς 350MW. Οι ΑΠΕ σήμερα πλησιάζουν το 1GW και πλέον ο προβληματισμός βρίσκεται στον περιορισμό των απωλειών καθιστώντας αναγκαία την υλοποίηση στρατηγικής για αποθήκευση ενέργειας από ΑΠΕ και χρήση σε κατοπινό στάδιο. Να υπενθυμίσουμε πως φέτος αναμένεται η δοκιμαστική λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς ενέργειας για ένα εξάμηνο.

Έτος για «καμπάνες» το 2025

Στον τομέα των αποβλήτων η χώρα μας βρίσκεται εδώ και χρόνια εκτός ευρωπαϊκών στόχων, με αποτέλεσμα το 2025 να επιφυλάσσει την επιβολή προστίμων. Η χρονιά που διανύουμε αποτελεί κρίσιμη χρονιά αφού είναι η καταληκτική ημερομηνία για συγκεκριμένους στόχους. Θα πρέπει να αναμένουμε, λοιπόν, κυβερνητική παρέμβαση σε μια προσπάθεια να σωθεί ό,τι σώζεται. Δυστυχώς, η πρόσφατη μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν έδωσε τις αναγκαίες επιλογές, αφού το κόστος διαχείρισης παραμένει αυξημένο. Υπενθυμίζουμε ότι το 2025 θα πρέπει να ανακυκλώνουμε και να επαναχρησιμοποιούμε το 55% των αστικών αποβλήτων, καθώς και κατ’ ελάχιστο ανακύκλωση του 65% των απορριμμάτων συσκευασίας.