«Άδοξα» και χωρίς Συμπεράσματα της Ε.Ε. για την πολιτική της διεύρυνσης, ολοκληρώθηκε η χθεσινή συνεδρία του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων, καθώς η Ουγγαρία άσκησε βέτο στην έγκριση ομόφωνου κειμένου. Ως αποτέλεσμα, η Δανική Προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε. εξέδωσε δικά της συμπεράσματα (με σύμφωνο γνώμη 26 κρατών-μελών), τα οποία εκ των πραγμάτων υπολείπονται σε πολιτικό εκτόπισμα των ομόφωνων αποφάσεων της Ε.Ε. (Συμπεράσματα «27»), δεν δεσμεύουν πολιτικά την Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της και δεν καλύπτονται από τις Συνθήκες της Ε.Ε., καταγράφοντας ένα ακόμη «επικίνδυνο προηγούμενο» παράκαμψης της διαδικασίας ομόφωνης λήψης αποφάσεων.

Η Βουδαπέστη, πιστή στη θέση που έχει υιοθετήσει εδώ και μερικούς μήνες, θεωρώντας ότι «η Ουκρανία δεν αποτελεί κυρίαρχο κράτος» μπλόκαρε την έγκριση των Συμπερασμάτων, τα οποία αφορούσαν όλες τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες, οριζόντια (καθώς δεν υπάρχει δυνατότητα μπλοκαρίσματος μιας χώρας, αλλά η άσκηση βέτο πλήττει το σύνολο των χωρών της διεύρυνσης). Κάτι που αποκτά ιδιαίτερη σημασία, αν συνυπολογιστεί ότι χθες έκλεισαν 3 ακόμη κεφάλαια των ενταξιακών διαπραγματεύσεων του Μαυροβουνίου (το οποίο έχει συνολικά ολοκληρώσει τη διαπραγμάτευση 12 κεφαλαίων από σύνολο 35), ενώ σήμερα στις Βρυξέλλες, πραγματοποιείται Σύνοδος των θεσμών της Ε.Ε. με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, οι οποίες προσβλέπουν, όλες, σε πλήρη ένταξη στην Ε.Ε. Κατά συνέπεια, η αδυναμία της Ε.Ε. να καταλήξει, ομόφωνα, σε Συμπεράσματα για τη διεύρυνση της Ε.Ε., δημιουργεί αλγεινή εικόνα, τόσο σε σχέση με την Ουκρανία και τη Μολδαβία, όσο και για την προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων.

Σε ό,τι αφορά στην Τουρκία, επίσης συνεπεία του ουγγρικού βέτο, η δήλωση εκδόθηκε από τη Δανική Προεδρία και όχι από τους «27». Οι αναφορές κινούνται εν πολλοίς στη λογική αναπαραγωγής του λεκτικού της 17ης Απριλίου 2024, κυρίως σε σχέση με τη συνεργασία με την Ε.Ε., το Κυπριακό, αλλά και τις ανεκπλήρωτες κυπρογενείς υποχρεώσεις της χώρας, χωρίς να τίθεται θέμα συνεπειών για την άρνηση της Άγκυρας να υλοποιήσει τις εν λόγω υποχρεώσεις της, για 20 και πλέον χρόνια. Επαναλαμβάνεται επίσης για ακόμη μια φορά, ότι οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας περιήλθαν σε αδιέξοδο και ότι δεν μπορούν να προωθηθούν διαπραγματευτικά κεφάλαια.

Εταίρος κλειδί η Άγκυρα

Το κείμενο της Δανικής Προεδρίας, με τη σύμφωνο γνώμη 26 κρατών-μελών, περιλαμβανομένης και της Κύπρου, χαρακτηρίζει την Τουρκία ως «εταίρο-κλειδί (key partner) σε πολλούς τομείς κοινού ενδιαφέροντος», ενώ υπογραμμίζει όπως και το 2024 ότι «συνιστά στρατηγικό συμφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης η διασφάλιση σταθερού και ασφαλούς περιβάλλοντος στην ανατολική Μεσόγειο και η ανάπτυξη μιας συνεργατικής και αμοιβαίως επωφελούς σχέσης με την Τουρκία». Με άλλα λόγια, όσο η Τουρκία δεν προβαίνει σε έκνομες ενέργειες στην ανατολική Μεσόγειο, άλλο τόσο θα αναπτύσσεται μια «συνεργατική και αμοιβαίως επωφελής σχέση» μεταξύ Άγκυρας και Ε.Ε. Χωρίς επί του προκειμένου να υπάρχει οποιαδήποτε διασύνδεση με την επίλυση του Κυπριακού, κάτι άλλωστε που αποτελούσε βασική αδυναμία των Συμπερασμάτων του Απριλίου 2024, και επαναλαμβάνεται και σήμερα, στο πλαίσιο της δήλωσης των 26 κρατών-μελών. Επιπλέον, «η Ε.Ε. υπενθυμίζει την ετοιμότητά της να συνεχίσει τη συνεργασία με την Τουρκία σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος, με σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Απριλίου 2024 και υπό την επιφύλαξη των καθιερωμένων προϋποθέσεων».

Σύμφωνα με το κείμενο της Δανικής Προεδρίας, το Συμβούλιο προσδίδει θετικό πρόσημο στη «διεξαγωγή νέων ή την επανέναρξη προηγουμένως ανεσταλμένων Διαλόγων Υψηλού Επιπέδου, καθώς και το έργο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για την επανέναρξη των δραστηριοτήτων της, με έμφαση στον ιδιωτικό τομέα». Προσθέτει ότι «η εποικοδομητική εμπλοκή της Τουρκίας θα είναι καθοριστικής σημασίας για την προώθηση των διαφόρων τομέων συνεργασίας» και ότι «στο πλαίσιο αυτό, το Συμβούλιο αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην επανέναρξη και την πρόοδο των συνομιλιών για τη διευθέτηση του Κυπριακού, ως παράγοντα περαιτέρω ενίσχυσης της συνεργασίας Ε.Ε.–Τουρκίας». Δηλαδή, το Κυπριακό δεν καταγράφεται ως προϋπόθεση για την υπό αναφορά ευρωτουρκική σχέση, αλλά εάν τελικά διευθετηθεί, θα λειτουργήσει όπως επισημαίνεται, ως παράγοντας περαιτέρω ενίσχυσης της εν λόγω σχέσης.

Το Κυπριακό πάντως και οι υποχρεώσεις της Άγκυρας μνημονεύονται σε άλλο σημείο του κειμένου, όχι όμως ως προϋποθέσεις για την «ανάπτυξη συνεργατικής και επωφελούς σχέσης» της Άγκυρας με την Ε.Ε., αλλά ως γενικότερες υποχρεώσεις της Τουρκίας. Στο πλαίσιο αυτό, επισημαίνονται μεταξύ άλλων:

• Το Συμβούλιο επαναλαμβάνει την πλήρη δέσμευση της Ε.Ε., σε μια περιεκτική λύση του κυπριακού προβλήματος, εντός των παραμέτρων των Ηνωμένων Εθνών, σύμφωνα με τα ψηφίσματα του Σ.Α. ΟΗΕ και σύμφωνα με τις αρχές επί των οποίων εδράζεται η Ένωση και το κεκτημένο. Παραμένει κρίσιμο, η Τουρκία να δεσμευτεί και να συμβάλει ενεργώς σε μια τέτοια περιεκτική λύση, περιλαμβανομένων των εξωτερικών πτυχών της (σ.σ. θέματα ασφάλειας).
• Το Συμβούλιο καλωσορίζει τα βήματα που λήφθηκαν από τον γενικό γραμματέα ΟΗΕ προς την επανέναρξη των συνομιλιών, για μια περιεκτική λύση, περιλαμβανομένου του διορισμού της προσωπικής του απεσταλμένης στο Κυπριακό. Η Ε.Ε. παραμένει έτοιμη να διαδραματίσει έναν ενεργό ρόλο για να στηρίξει όλα τα στάδια της διαδικασίας υπό τον ΟΗΕ, με όλα τα κατάλληλα μέσα που έχει στη διάθεσή της. Σε αυτό το πλαίσιο προσβλέπει σε στενή συνεργασία με τον ειδικό απεσταλμένο της Κομισιόν για την Κύπρο.
• Το Συμβούλιο επαναλαμβάνει τη σημασία του καθεστώτος των Βαρωσίων, καταδικάζει όλες τις μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας που βρίσκονται σε αντίθεση με τα ψηφίσματα του Σ.Α. ΟΗΕ και επαναλαμβάνει την έκκληση για άμεση αναστροφή τους. Το Συμβούλιο καλεί την Τουρκία να σεβαστεί όλα τα ψηφίσματα του Σ.Α. ΟΗΕ, και ειδικά των ψηφισμάτων 541, το 550, 789 και 1251.

Η δήλωση της Δανικής Προεδρίας, με τη σύμφωνο γνώμη των 26 κρατών-μελών, επαναλαμβάνει επίσης όλες τις βασικές ανεκπλήρωτες κυπρογενείς υποχρεώσεις της Τουρκίας, περιλαμβανομένης της εφαρμογής του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου, ως επίσης και την ανάγκη σεβασμού της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων όλων των κρατών-μελών της Ε.Ε.

Δεν ιδρώνει η Βουδαπέστη

Στη διάρκεια της χθεσινής συνεδρίας του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων, η αρμόδια υπουργός της Δανικής Προεδρίας, Marie Bjerre, κάλεσε επανειλημμένα την Ουγγαρία να προσυπογράψει το κείμενο μαζί με τα υπόλοιπα 26 κράτη-μέλη, προκειμένου να εκδοθούν Συμπεράσματα για την πολιτική της διεύρυνσης. Η υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της προεδρεύουσας Δανίας, ανέφερε ότι αρκετά κράτη-μέλη επιθυμούσαν ένα ισχυρό λεκτικό, κυρίως για τη στήριξη της ευρωπαϊκής προοπτικής της Ουκρανίας, γεγονός που απέρριψε επανειλημμένα η Ουγγαρία, που δια του Βίκτορ Όρμπαν, είχε καταστήσει σαφές προ μερικών μηνών, ότι «η Ουκρανία δεν αποτελεί κυρίαρχο κράτος» και κατά συνέπεια η Βουδαπέστη δεν θεωρεί ορθή την προώθηση της ενταξιακής διαδικασίας της υποψήφιας χώρας.

Στο κείμενο που παρουσίασε η Δανική Προεδρία «σημειώνει ότι το προτεινόμενο από αυτήν σχέδιο Συμπερασμάτων του Συμβουλίου έτυχε της υποστήριξης 26 αντιπροσωπειών κατά τη διάρκεια των διαβουλεύσεων του Συμβουλίου επί του εν λόγω θέματος. Ωστόσο, καθώς μία αντιπροσωπεία δεν υποστήριξε το κείμενο, η Προεδρία, ελλείψει συναίνεσης, αποφάσισε να εκδώσει το επισυναπτόμενο κείμενο ως συμπεράσματα της Προεδρίας». Τα οποία, όπως προαναφέραμε, υπολείπονται του πολιτικού εκτοπίσματος των ομόφωνων Συμπερασμάτων της Ε.Ε. και δεν δεσμεύουν την Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της, ενώ δημιουργούν ένα ακόμη κακό προηγούμενο παράκαμψης ομόφωνων αποφάσεων.

Πυξίδα για την Κυπριακή Προεδρία

Τα Συμπεράσματα της Δανικής Προεδρίας, με τη σύμφωνο γνώμη των 26 κρατών-μελών και τη διαφωνία της Ουγγαρίας, θα αποτελέσουν πυξίδα για τη διαχείριση της διεύρυνσης από την Κυπριακή Προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε., που θα πάρει τη σκυτάλη από την Κοπεγχάγη, την 1η Ιανουαρίου 2026. Η υφυπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Μαριλένα Ραουνά, ανέφερε ότι «παρότι, η Ουγγαρία δεν συναίνεσε επί του εγγράφου των Συμπερασμάτων λόγω ενστάσεών της, επί της ενταξιακής προοπτικής της Ουκρανίας, 26 κράτη-μέλη της Ε.Ε. ενέκριναν το έγγραφο που θα αποτελέσει τον οδικό χάρτη βάσει του οποίου θα κινηθεί η Προεδρία μας το επόμενο εξάμηνο, με γνώμονα», όπως είπε, «τη μετουσίωση της πολιτικής δέσμευσης της Ε.Ε., σε απτή πρόοδο για όλους τους εταίρους, στη βάση πάντα της αυστηρής αλλά δίκαιης αιρεσιμότητας που έχει καθοριστεί, αλλά και σύμφωνα με την αρχή της ίδιας αξίας».

Αφού αναφέρθηκε σε όλες τις υποψήφιες χώρες και στην πρόοδο που καταγράφουν, η κα Ραουνά επεσήμανε και τις αναφορές για λύση του Κυπριακού, παραπέμποντας στη «δέσμευση της Ε.Ε. για συνολική διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος, εντός του συμφωνηθέντος πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών, σύμφωνα με όλα τα σχετικά ψηφίσματα του Σ.Α. ΟΗΕ, τις αρχές στις οποίες βασίζεται η Ένωση και το ευρωπαϊκό κεκτημένο». Παράλληλα, αναφέρθηκε στις ανεκπλήρωτες κυπρογενείς υποχρεώσεις της Τουρκίας.