Ενώπιον σοβαρών προκλήσεων στα ενεργειακά θα βρεθεί το 2026 η κυβέρνηση, αλλά και ο νέος υπουργός Ενέργειας Μιχάλης Δαμιανός. Οι αποφάσεις που θα πρέπει να ληφθούν θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό το ενεργειακό μέλλον του τόπου και το κατά πόσο η Κυπριακή Δημοκρατία θα συνεχίσει να είναι το τελευταίο κράτος μέλος της Ε.Ε. σε ενεργειακή απομόνωση. Η αλλαγή φρουράς στο υπουργείο Ενέργειας καθώς και η παραμονή του υπουργού Οικονομικών Μάκη Κεραυνού, στην ουσία μπορεί να υποστηριχθεί πως έγειρε την πλάστιγγα του Προεδρικού προς τη σχολή σκέψης που αντιμετωπίζει το ηλεκτρικό καλώδιο με αυστηρά επενδυτικά δεδομένα απόδοσης, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα τον στρατηγικό χαρακτήρα ανάλογων έργων. Η απομάκρυνση Γιώργου Παπαναστασίου μπορεί να τερμάτισε την κυβερνητική διγλωσσία, πλην όμως δεν την εξαφάνισε. Χαρακτηριστική περίπτωση η δημόσια τοποθέτηση του μεγαλύτερου κυβερνητικού εταίρου προέδρου του ΔΗΚΟ Νικόλα Παπαδόπουλου, ο οποίος από το βήμα της Βουλής στάθηκε απέναντι από την κυβέρνηση, τους χειρισμούς και απόψεις Προέδρου της Δημοκρατίας και υπουργού Οικονομικών. Η κατάσταση για το τι μέλλει γενέσθαι γίνεται ενδιαφέρουσα από όσα είπε στην «Κ» ο τέως υπουργός Ενέργειας, ο οποίος απαλλαγμένος τώρα από την πίεση του υπουργικού θώκου εξέφρασε ανοιχτά τη διαφωνία του με τους κυβερνητικούς χειρισμούς σε δύο θέματα που αφορούν το καλώδιο. Διαφωνίες που κάποιος μπορεί να συμπεράνει πως συνέβαλαν στην απομάκρυνσή του από το κυβερνητικό σχήμα.

Τα καρφιά Παπαναστασίου

Ο Γιώργος Παπαναστασίου με το γάντι έψεξε τη σχολή σκέψης που το προηγούμενο διάστημα έφεραν Λευκωσία και Αθήνα σε δύσκολη θέση για το ηλεκτρικό καλώδιο. Σχολή σκέψης που έχει ως εκφραστή τον υπουργό Οικονομικών Μάκη Κεραυνό και υποστηρίχτηκε, όπως εξελίχθηκαν τα γεγονότα, από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ο κ. Παπαναστασίου ουσιαστικά υποστήριξε στην «Κ», χωρίς να ονοματίζει, πως ο ΥΠΟΙΚ αγνοεί τον στρατηγικό χαρακτήρα της ηλεκτρικής διασύνδεσης. Τι είπε συγκεκριμένα: Εάν κάποιος το δει (το έργο) αποσπασματικά και δει την επένδυση και την απόδοση, πιθανόν να μην είναι βιώσιμο. Αλλά εξαρτάται ποια είναι η απόδοση σε ένα έργο. Σε αυτό το σημείο διερωτήθηκε. «Ποια είναι η αξία ενός έργου που τερματίζει την απομόνωση ενός κράτους μέλους στην προκειμένη περίπτωση της Κύπρου; Ποια είναι η αξία όταν δεν υπάρχει τοπική ηλεκτρική παραγωγή που να καλύπτει την ενεργειακή ασφάλεια; Ποια είναι η αξία διοχέτευσης ενέργειας φθηνότερης από την τοπική παραγωγή;» Για να συμπληρώσει εν είδει απάντησης στα ερωτήματα που έθεσε ο ίδιος. «Κάποια έργα είναι στρατηγικά και δεν μπορούν να περνούν από την αξιολόγηση της αυστηρής βιωσιμότητας».

Τα €25 εκατ.

Και αν στην περίπτωση των διαφωνιών με τον Μάκη Κεραυνός ο Γιώργος Παπαναστασίου ήταν ιδιαίτερα προσεκτικός, δεν έκρυψε τις διαφωνίες του με τη λογική Κεραυνού που υιοθετήθηκε πλήρως από το Προεδρικό. Ο τέως υπουργός Ενέργειας έδωσε προσοχή σε δύο θέματα που όπως φαίνεται ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι και τον έφερε στην έξοδο από το κυβερνητικό σχήμα. Το πρώτο αφορά το παγωμένο μέχρι σήμερα θέμα καταβολής των €25 εκατ. ευρώ από την Κυπριακή Δημοκρατία στον ΑΔΜΗΕ. Οι απόψεις Παπαναστασίου αφορούν πρώτα τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και μετά τον ΥΠΟΙΚ. Τι υποστήριξε ο κ. Παπαναστασίου: «Για ένα τέτοιο έργο δεν μπορεί να αποφασίζει μονομερώς ένα κράτος μέλος, δηλαδή δεν πληρώνω». Και εξήγησε πως για το συγκεκριμένο έργο υπάρχει ρυθμιστικό πλαίσιο το οποίο ρυθμίζει τα έργα κοινού ενδιαφέροντος της Ε.Ε. μιας και βρίσκεται στον ενωσιακό κατάλογο έργων υποδομής. «Επιπρόσθετα υπάρχει το πλαίσιο κατανόησης. Όλα αυτά είναι συμφωνίες και υποχρεώσεις τις οποίες έχουν τα κράτη απέναντι στο έργο και στον φορέα υλοποίησης». Ο κ. Παπαναστασίου, χωρίς να αναφέρεται ονομαστικά, αυτό που είπε ήταν πως η κυβέρνηση δεν μπορεί να ενεργεί μεμονωμένα.

Η επικαιροποίηση

Εκτός από την πολιτική απόφαση να παγώσει η καταβολή των €25 εκατομμυρίων προς τον ΑΔΜΗΕ για τα οποία η ΡΑΕΚ έχει ανάψει το πράσινο φως, ο κ. Παπαναστασίου κρατά ξεκάθαρες αποστάσεις και από την απόφαση Χριστοδουλίδη - Μητσοτάκη να γίνει επικαιροποίηση των οικονομικών παραμέτρων του ηλεκτρικού καλωδίου. Αν και σημειώνει πως τα κράτη που έχουν οικονομικές υποχρεώσεις σε ένα έργο μπορούν να θέλουν να κάνουν μια επικαιροποίηση, επικαλείται τις αντίθετες απόψεις που εκφράστηκαν από την Κομισιόν, λέγοντας ευθαρσώς πως ο ίδιος συμφωνεί με την άποψη των αξιωματούχων της Κομισιόν ότι δεν είναι αναγκαία η επικαιροποίηση.

Νουθεσίες σε ΑΔΜΗΕ

Την ίδια ώρα ο κ. Παπαναστασίου δεν έβγαλε από το κάδρο των υποχρεώσεων τον Φορέα Υλοποίησης του Έργου τον ΑΔΜΗΕ, με πιο σοβαρή την υλοποίηση του έργου. «Η προσωπική μου άποψη είναι ότι το έργο μόνο με την παραγωγή του καλωδίου δεν είναι αποδεικτικό στοιχείο ότι προχωρά», αφήνοντας να εννοηθεί τη δυστοκία που παρατηρείται με την έναρξη των ερευνών βυθού για πόντιση του καλωδίου.

Η καυτή πατάτα στα χέρια Δαμιανού

Για την ώρα η κυβέρνηση μπορεί να νιώθει ανακούφιση μετά και την απόφαση επικαιροποίησης των οικονομικών παραμέτρων του καλωδίου που εκτόνωσε σε μεγάλο βαθμό τους δημόσιους τόνους. Ωστόσο, σύντομα ο νέος υπουργός Ενέργειας θα αναγκασθεί να το αγγίξει και να αποφασίσει αν η Λευκωσία θα υλοποιήσει τις υποχρεώσεις της που απορρέουν από το πλαίσιο κατανόησης. Ωστόσο, ο νέος πονοκέφαλος για το Προεδρικό είναι ο πρόεδρος του ΔΗΚΟ Νικόλας Παπαδόπουλος, η στάση του οποίου στους χειρισμούς της Λευκωσίας στο καλώδιο διατηρεί το θέμα ψηλά στη δημόσια ατζέντα. Από την τοποθέτηση Νικόλα Παπαδόπουλου ενδεχομένως να προκύψει και ένα άλλο ζήτημα που μπορεί να εξελιχθεί σε ΔΗΚΟϊκό πρόβλημα. Ποια θα είναι η στάση του Μιχάλη Δαμιανού, ο οποίος είναι αντιπρόεδρος του κόμματος. Ουσιαστικά ο κ. Παπαδόπουλος στήριξε τον τέως υπουργό Ενέργειας, επικρίνοντας έντονα τον Μάκη Κεραυνό. Ήδη, το ερώτημα που τίθεται από πολιτικούς αναλυτές είναι τι θα πράξει ο ΔΗΚΟϊκός υπουργός Ενέργειας εάν π.χ. η Λευκωσία συνεχίσει να αρνείται την καταβολή οικονομικών υποχρεώσεων προς τον Φορέα Υλοποίησης του Έργου. Θα αγνοήσει τη θέση του προέδρου του ΔΗΚΟ, οι βολές του οποίου σε κάποια φάση θα στραφούν και προς τον ίδιο;