Η επιστροφή του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο το 2025 προκάλεσε θυελλώδεις εξελίξεις στο παγκόσμιο εμπόριο, με «κύματα» δασμών στους εταίρους των ΗΠΑ, που ανέβασαν τους φόρους εισαγωγών στο υψηλότερο επίπεδο από τη Μεγάλη Υφεση, αναστάτωσαν τις διεθνείς αγορές και οδήγησαν στη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων για εμπορικές και επενδυτικές συμφωνίες.

Οι εμπορικές πολιτικές του και η παγκόσμια αντίδραση σε αυτές θα παραμείνουν στο επίκεντρο της διεθνούς σκηνής και το 2026, αλλά αναμένεται να προκύψουν νέα εμπόδια.

Οι κινήσεις Τραμπ, με απώτερο στόχο την αναβίωση της αμερικανικής βιομηχανίας, αύξησαν το μέσο ύψος των δασμών από κάτω του 3%, κοντά στο 17%. Πλέον, φέρνουν περίπου 30 δισ. δολάρια τον μήνα στα ταμεία του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ.

Οι ΗΠΑ κατέληξαν σε κάποιο προσχέδιο συμφωνίας με βασικούς εμπορικούς εταίρους, όπως η Ε.Ε., η Βρετανία, η Ελβετία, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, το Βιετνάμ. Ακόμα εκκρεμεί η επίτευξη συμφωνίας με την Κίνα, ύστερα από πολλαπλούς γύρους διαπραγματεύσεων. Η Ε.Ε. δέχθηκε δριμεία κριτική για την αποδοχή δασμών ύψους 15% με αντάλλαγμα την πραγματοποίηση επενδύσεων. Βέβαια, οι εξαγωγείς και οι οικονομίες της ηπείρου φαίνονται να αντεπεξέρχονται λόγω των διαφόρων εξαιρέσεων και επειδή στόχευσαν σε άλλες αγορές. Η Societe Generale υπολογίζει ότι ο συνολικός αντίκτυπος των δασμών ανήλθε σε μόλις 0,37% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ.

Στο μεταξύ, το εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας ξεπέρασε το 1 τρισ. δολάρια παρά τους δασμούς, καθώς η χώρα διαφοροποιήθηκε από την αμερικανική αγορά, άλλαξε την εφοδιαστική της αλυσίδα και εκμεταλλεύτηκε το πλεονέκτημα που έχει στις σπάνιες γαίες.

Αυτό που δεν επήλθε ποτέ ήταν η οικονομική καταστροφή και ο υψηλός πληθωρισμός που πολλοί οικονομολόγοι προέβλεπαν ότι θα προκληθούν από τους δασμούς του Τραμπ. Η αμερικανική οικονομία συρρικνώθηκε ελαφρώς το πρώτο τρίμηνο, καθώς πολλοί έκαναν μαζικές εισαγωγές ενόψει των δασμών, αλλά ανέκαμψε γρήγορα και συνεχίζει να αναπτύσσεται με υψηλό ρυθμό χάρη στις ιλιγγιώδεις επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη και στις ανθεκτικές καταναλωτικές δαπάνες. Ενώ ο πληθωρισμός παραμένει σχετικά υψηλός, εν μέρει λόγω των δασμών, αναμένεται ότι θα υποχωρήσει ταχύτερα από τις αρχικές προβλέψεις.

Το μεγαλύτερο ερώτημα για το 2026 είναι αν πολλοί από τους δασμούς του Τραμπ θα παραμείνουν σε ισχύ, τονίζει το Reuters. Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ συζήτησε ήδη την υπόθεση για τους «αμοιβαίους» δασμούς, όπως τους χαρακτηρίζει ο Τραμπ, και για τις χρεώσεις που επιβλήθηκαν σε Κίνα, Καναδά και Μεξικό για τη διακίνηση φαιντανύλης. Η απόφαση αναμένεται στις αρχές του νέου έτους.

Η κυβέρνηση επιμένει ότι αν χρειαστεί θα στραφεί σε άλλες νομικές αρχές, προκειμένου να διατηρήσει τους δασμούς. Ωστόσο αυτές οι αποφάσεις μπορεί να είναι πιο περίπλοκες και συχνά έχουν πιο περιορισμένο εύρος ισχύος σε σύγκριση με το Ανώτατο Δικαστήριο. Ετσι, ενδέχεται να επανεκκινήσουν διαπραγματεύσεις για τις υφιστάμενες συμφωνίες και να επέλθει μία νέα εποχή αβεβαιότητας.

Εξίσου σημαντικές για την Ευρώπη είναι οι εξελίξεις στις εμπορικές σχέσεις της με την Κίνα. Η υποτίμηση του γουάν και η σταδιακή άνοδος των κινεζικών εταιρειών στην εφοδιαστική αλυσίδα ενίσχυσαν τους Κινέζους εξαγωγείς. Παράλληλα, οι ευρωπαϊκές εταιρείες δυσκολεύονται να διεισδύσουν περαιτέρω στην αγορά της Κίνας. Στο πλαίσιο αυτό, ένα από τα βασικά ερωτήματα για το 2026 είναι αν η Ευρώπη θα επιβάλει τελικά δασμούς ή άλλα μέτρα για να αντιμετωπίσει τις ανισορροπίες στις εμπορικές σχέσεις με την Κίνα.

Οι προσπάθειες για την επίτευξη μιας συμφωνίας μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας είναι επίσης σημαντικές. Η ασταθής εκεχειρία που επιτεύχθηκε στις φετινές συνομιλίες αναμένεται να λήξει το δεύτερο εξάμηνο του 2026, ενώ Τραμπ και Σι έχουν προγραμματίσει δύο συναντήσεις κατά τη διάρκεια του έτους.

Τέλος, είναι ακόμα «στον αέρα» αν ο Τραμπ θα αφήσει τη συμφωνία ελευθέρου εμπορίου με Καναδά και Μεξικό να λήξει ή θα προσπαθήσει να την προσαρμόσει περισσότερο στις προτιμήσεις του.