Δρόμο φαίνεται να έχουν οι αλλαγές που προωθεί η κυβέρνηση στη μεγαλύτερη αναδιοργάνωση που αφορά τη Νομική Υπηρεσία. Οι ενστάσεις-διαφωνίες που έχουν εκφραστεί από τον Γιώργο Σαββίδη για τη συνταγματικότητα του διαχωρισμού των εξουσιών του γενικού εισαγγελέα της Δημοκρατίας είναι μόνο ένα κομμάτι των εμποδίων που υπάρχουν μέχρι την ψήφιση της μεταρρύθμισης από τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Το τοπίο αναφορικά με την ευόδωση των κυβερνητικών στόχων είναι θολό, παρά το γεγονός ότι η κυβέρνηση με κάθε ευκαιρία επαναλαμβάνει ότι η μεταρρύθμιση θα ολοκληρωθεί ως έχει σχεδιαστεί. Τέσσερις μήνες μετά την έγκριση του πακέτου νομοσχεδίων της μεταρρύθμισης (38) από το Υπουργικό Συμβούλιο και την έναρξη συζήτησής τους στην Επιτροπή Νομικών της Βουλής, ενισχύεται το ενδεχόμενο η παρούσα Βουλή να μην ολοκληρώσει τη συζήτηση των νομοσχεδίων και την ψήφισή τους από την Ολομέλεια μέχρι τη διάλυσή της και να στείλει τη μεταρρύθμιση στην επόμενη, στην οποία και θα κριθεί η τύχη της. Μια πιθανότητα που φαίνεται να προκαλεί προβληματισμό στην κυβέρνηση λόγω μιας ενδεχόμενης μεταβολής των κομματικών συσχετισμών που σήμερα ευνοούν την ολοκλήρωση των αλλαγών. Τροχοπέδη, η Βουλή με την παρούσα σύνθεσή της να μείνει στην ιστορία για τη μεγαλύτερη και πολυπλοκότερη συνταγματική μεταρρύθμιση στα χρονικά της Κυπριακής Δημοκρατίας, αποτελούν οι εξουσίες του γενικού εισαγγελέα έτσι όπως αυτές καθορίζονται στο ανέλεγκτο, το οποίο είτε ολοκληρωθεί ο διαχωρισμός της Νομικής Υπηρεσίας είτε όχι γίνεται προσπάθεια να καταργηθεί μέχρι τον ερχόμενο Απρίλιο.

Στην επόμενη

Με την κυβέρνηση να επιθυμεί με κάθε τρόπο η αναδιοργάνωση της Νομικής Υπηρεσίας να ολοκληρωθεί μέχρι τη διάλυση της Βουλής τον ερχόμενο Απρίλιο, η Επιτροπή Νομικών τελεί εν αναμονή του νομοσχεδίου που πέρασε από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 27 Νοεμβρίου και αφορά το ανέλεγκτο του γενικού εισαγγελέα. Δηλαδή της κατάργησης των εξουσιών γενικού εισαγγελέα που αφορούν την αναστολή και παύση ποινικών διώξεων που σήμερα δεν υπόκεινται σε κανένα έλεγχο και με τη μεταρρύθμιση θα μεταβιβαστούν στον δημόσιο κατήγορο. Όπως εξήγησε στην «Κ» ο πρόεδρος της Επιτροπής Νομικών Άριστος Δαμιανού, ομόφωνα τα μέλη της Επιτροπής αποφάσισαν να αναμένουν το συγκεκριμένο νομοσχέδιο προκειμένου να έχουν μια συνολική εικόνα για τις προωθούμενες αλλαγές. Μέχρι σήμερα το νομοσχέδιο δεν έχει φθάσει στην Επιτροπή Νομικών, με τον κ. Δαμιανού να θεωρεί πολύ δύσκολη την ψήφιση της μεταρρύθμισης στο σύνολό της μέχρι τον ερχόμενο Απρίλιο. Την ίδια εκτίμηση έχουν και κύκλοι της Νομικής Υπηρεσίας, οι οποίοι ωστόσο βλέπουν τμηματική ψήφιση της μεταρρύθμισης.

Σαλαμοποίηση

Με τους ρυθμούς που προχωρά η συζήτηση των νομοσχεδίων της μεταρρύθμισης καθώς και τα σφιχτά χρονικά περιθώρια ένεκα βουλευτικών εκλογών, ένα σενάριο που φαίνεται και το επικρατέστερο είναι η ψήφιση των νομοσχεδίων να γίνει σε δόσεις και από δυο διαφορετικές Ολομέλειες ως προς τη σύνθεσή τους. Σύμφωνα με εκτιμήσεις από τη Νομική Υπηρεσία αλλά και την Επιτροπή Νομικών, προτεραιότητα θα δοθεί σε δύο νομοσχέδια της μεταρρύθμισης προκειμένου η ψήφισή τους να ολοκληρωθεί από την παρούσα Ολομέλεια. Πρόκειται για το νομοσχέδιο που αφορά τη θητεία του γενικού και βοηθού γενικού εισαγγελέα, καθώς και το νομοσχέδιο για το ανέλεγκτο του γενικού εισαγγελέα. Κατά τον πρόεδρο της Επιτροπής Νομικών, το ιδανικότερο θα ήταν ο διαχωρισμός της Νομικής Υπηρεσίας και το ανέλεγκτο να τρέξουν μαζί επειδή έχουν κοινές συνταγματικές τροποποιήσεις. Ο κ. Δαμιανού σημείωσε πως εάν ο διαχωρισμός της Νομικής Υπηρεσίας δεν εξασφαλίσει την απαιτούμενη πλειοψηφία (ειδική λόγω τροποποίησης του Συντάγματος) τότε την παρούσα Βουλή θα πρέπει να απασχολήσει το ανέλεγκτο, εννοώντας προφανώς την ψήφισή του πριν από τη διάλυση της Βουλής.

Το ανέλεγκτο

Το νομοσχέδιο για το ανέλεγκτο που θα ενσωματωθεί στο πακέτο των νομοσχεδίων της μεταρρύθμισης εισάγει για πρώτη φορά διαδικασία ελέγχου των αποφάσεων του γενικού εισαγγελέα. Μια διαδικασία που αφορά κυρίως το κομμάτι αναστολής και παύσης ποινικών διώξεων, αποφάσεις που σήμερα δεν μπορούν να ακυρωθούν από κάποιο άλλο όργανο. Το νομοσχέδιο εισάγει ένα μηχανισμό ελέγχου αποφάσεων του δημόσιου κατήγορου στον οποίο θα μεταβιβασθεί η εξουσία του γενικού εισαγγελέα για τις ποινικές διώξεις. Με βάση το νομοσχέδιο ο έλεγχος θα ασκείται σε δυο επίπεδα. Δίδεται το δικαίωμα αμφισβήτησης απόφασης για αναστολή ή παύση ποινικής δίωξης με το αίτημα που θα υποβάλλεται να εξετάζεται σε πρώτη φάση από Επιτροπή στη Νομική Υπηρεσία και σε δεύτερη φάση από το Ανώτατο Δικαστήριο. Η διαδικασία αυτή αφορά υποθέσεις που είναι ενώπιον Κακουργιοδικείου. Για αποφάσεις αναστολής ποινικής δίωξης υποθέσεων ενώπιον Επαρχιακού Δικαστηρίου, το θέμα ρυθμίζεται από άλλη νομοθεσία, σύμφωνα με την οποία οι αποφάσεις αυτές απαγγέλλονται σε δημόσια συνεδρίαση του δικαστηρίου και είναι πλήρως αιτιολογημένες.

Ανησυχίες για την τύχη της μεταρρύθμισης

Ο παράγοντας των βουλευτικών εκλογών και ενδεχόμενη αλλαγή των συσχετισμών στη σύνθεση της νέας Βουλής είναι που ανησυχεί κυβέρνηση και κάποια κόμματα που υποστηρίζουν τις κυβερνητικές προτάσεις. Με τα σημερινά δεδομένα η μεταρρύθμιση ως έχει δεν φαίνεται να κινδυνεύει μιας και υποστηρίζεται από τα κόμματα που στηρίζουν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας αλλά και τον ΔΗΣΥ, η πρόεδρος του οποίου στο πλαίσιο συνεδρίου με θέμα «Ιστορική εξέλιξη, Προοπτικές και Προκλήσεις για τον θεσμό του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας» υποστήριξε πως ο διαχωρισμός των εξουσιών του γενικού εισαγγελέα θα πρέπει να προχωρήσει όπως προβλέπουν τα κυβερνητικά νομοσχέδια. Τους επόμενους πέντε μήνες θα επιδιωχθεί, βασικά νομοσχέδια (διαχωρισμός εξουσιών και ανέλεγκτο) της μεταρρύθμισης που απαιτούν συνταγματικές τροποποιήσεις να περάσουν πριν τη διάλυση της παρούσας Βουλής. Αυτό το οποίο έχει ενδιαφέρον και έχει σχέση με μια πιθανή διαφοροποίηση των κομματικών συσχετισμών στη νέα Βουλή που δεν θα ευνοούν τις αλλαγές στη Νομική Υπηρεσία, είναι οι απόψεις σε Επιτροπή Νομικών και Νομική Υπηρεσία ότι το ανέλεγκτο του γενικού εισαγγελέα θα πρέπει να καταργηθεί από την παρούσα Βουλή. Κατάργηση που ενδεχομένως να αποτελέσει την αναγκαστική λύση, εάν ο διαχωρισμός της Νομικής Υπηρεσίας δεν εξασφαλίσει την απαιτούμενη πλειοψηφία.