Καθώς πλησιάζουμε στις Βουλευτικές Εκλογές του 2026, τα κόμματα βρίσκονται σε εγρήγορση παρουσιάζοντας υποψηφίους/ες και διαμορφώνοντας παράλληλα τις πολιτικές που θα ακολουθήσουν, στηριζόμενοι την ίδια ώρα και στις δημοσκοπήσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας. Στην κρίσιμη αυτή προεκλογική περίοδο, όπου με το πέρας των χρόνων και ιδίως από την επιρροή των νέων τεχνολογιών, οι πιθανότητες σφάλματος, αλλά και παραποίησης στοιχείων αυξάνονται προβληματίζοντας τα κόμματα, την κοινωνία, τα ΜΜΕ και τους ειδικούς αναλυτές των ερευνών. Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιήθηκε σχετική εκδήλωση που διοργάνωσε ο διεθνής Μη Κυβερνητικός Οργανισμός, Esomar στη Λευκωσία, το πρωί της Τετάρτης (05/11).

Στην παρουσία κομμάτων, των media, αλλά και των ειδικών αναλυτών έρευνας παρουσιάστηκε και συζητήθηκε ο ρόλος και ο σκοπός που έχουν οι δημοσκοπήσεις στο σήμερα. Εκ μέρους της Esomar, ο κος Λύσανδρος Χατζηλάμπρου αναφέρθηκε στην ανάγκη που υπάρχει ώστε οι δημοσκοπήσεις να διέπουν τον κώδικα δεοντολογίας του 1948 - τον οποίο η Esomar αναπροσαρμόζει συχνά ώστε να εναρμονίζεται στις νέες συνθήκες. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε και στην αυτορρύθμιση (self-regulation) που προωθεί η Esomar αντιλαμβανόμενοι πως χωρίς το συγκεκριμένο πλαίσιο το επάγγελμα θα γέμιζε από ανθρώπους που δεν θα είναι πλέον ειδικοί.

Υπογράμμισε ό,τι σε μια εποχή «έκρηξης» νέων εταιρειών που προσφέρουν διάφορες υπηρεσίες έρευνας χωρίς καμία εξειδίκευση, η ευθύνη της δημοσκόπησης και της ίδιας της παρουσίασης δεν είναι μόνο της εταιρείας, αλλά και των ιδίων των πελατών. Συμπλήρωσε πως ένα βασικό ζήτημα σε μια δημοσκόπηση είναι η απόλυτη διαφάνεια σε οτιδήποτε παρουσιάζεται, όπως και η επίδειξη - με έναν εμφαντικό τρόπο - της ταυτότητας της δημοσκόπησης (π.χ. η χρησιμοποίηση τεχνητής νοημοσύνης σε αυτή).

Ανάγκη νομοθετικού πλαισίου έθεσαν τα κόμματα

Στη συνέχεια της συζήτησης, στο πάνελ της εκδήλωσης που συντόνιζε η Αιμιλία Κενεβέζου, βρέθηκαν η πρόεδρος του ΔΗΣΥ, Αννίτα Δημητρίου, ο ΓΓ του ΑΚΕΛ, Στέφανος Στεφάνου και η αναπληρώτρια Πρόεδρος του ΔΗΚΟ, Χριστιάνα Ερωτοκρίτου έδωσαν τη δική τους οπτική για τις δημοσκοπήσεις, για το κατά πόσον επηρεάζουν τις πολιτικές τους, αλλά και με τον βαθμό που λαμβάνονται υπόψη στα κόμματα. Οι εκπρόσωποι των κομμάτων, τόνισαν μεταξύ άλλων την ανάγκη για θέσπιση ενός νομοθετικού πλαισίου το οποίο θα τηρείται από τις εταιρείες που πραγματοποιούν τις δημοσκοπήσεις.

Η Αννίτα Δημητρίου παίρνοντας πρώτη τον λόγο χαρακτήρισε τις δημοσκοπήσεις ως ένα «πολύ σημαντικό εργαλείο» για τα κόμματα, κάτι που δείχνει τη φωτογραφία της στιγμής και μέσα από σωστούς και αντικειμενικούς δείκτες να βλέπουν αυτά που απασχολούν τους πολίτες. Ο κ. Στεφάνου με τη σειρά του τόνισε ό,τι οι δημοσκοπήσεις, ανάλογα με την αξιοπιστία τους, αποτυπώνουν τις τάσεις μέσα από τους δείκτες. Ο ΓΓ του ΑΚΕΛ εστίασε στο γεγονός πως τα «κόμματα δεν θα πρέπει να καθοδηγούνται από τις δημοσκοπήσεις», αλλά είναι ένα εργαλείο που δίνει ισορροπία για το που θα πρέπει να κινούνται.

Από πλευράς ΔΗΚΟ, η κ. Χριστιάνα Ερωτοκρίτου τόνισε πως «τα κόμματα και όλο το πολιτικό φάσμα χρησιμοποιεί τις δημοσκοπήσεις, εάν όμως δεν γίνονται με τη σωστή μεθοδολογία θα συμπαρασύρει ο κόσμος και τα λανθασμένα συμπεράσματα».
Οι εκπρόσωποι των κομμάτων τόνισαν ότι στη χώρα μας δεν έχουμε νομοθετικό πλαίσιο που να διέπει τις δημοσκοπήσεις και είναι κάτι που θα πρέπει να δούμε. Ένα σωστό νομοθετικό πλαίσιο θα αυξήσει την εμπιστοσύνη και την αξιοπιστία των δημοσκοπήσεων προσθέτοντας περαιτέρω ασφάλεια για το ότι βασίζονται στην πραγματικότητα.

Η συζήτηση επεκτάθηκε και στο ζήτημα της αβεβαιότητας των δημοσκοπήσεων που αυξάνεται μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και των ιστοσελίδων. Η Πρόεδρος της Βουλής πρόσθεσε πως χρειάζεται «νομοθετικό πλαίσιο, δεν μπορεί να κάνει ο καθένας ότι θέλει, όπως π.χ. εάν ο τρόπος που μπαίνει μια ερώτηση προσπαθεί να εκμαιεύσει μια απάντηση.
Από πλευράς των εταιρειών που παρέχουν έρευνες μελέτης, τονίσθηκε πως οι είναι υπεύθυνες να ανακοινώνουν τις δημοσκοπήσεις τους με βάση τη μεθοδολογία της Esomar. Προσθέτουν μάλιστα πως με το να ρυθμιστεί νομικά δεν θα μπορέσουμε να τιμωρήσουμε αυτούς τους «πειρατές» στις ιστοσελίδες και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Το σίγουρο είναι πως μέσα από τη συζήτηση αυτή αναδείχθηκε η ανάγκη που χρειάζεται τα κόμματα, μαζί με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, να μπουν σε διάλογο και να θεσπιστεί ένα πλαίσιο για τις δημοσκοπήσεις που να αγγίζει και την παράμετρο της τεχνολογίας για αποτροπή ερευνών που χαρακτηρίζονται από απουσία ορθής μεθοδολογίας και ανακρίβειες. Πολύ σημαντική είναι βέβαια και η δέουσα προσοχή που πρέπει να δίνεται στους πολίτες που καταθέτουν την άποψή τους, η οποία πρέπει να βγαίνει στη δημοσιότητα με τον σεβασμό που της αρμόζει.

Ποια είναι η Esomar

Η Esomar ιδρύθηκε πριν από περίπου 80 χρόνια και αποτελεί τον παγκόσμιο κόμβο για την έρευνα, τις πληροφορίες και την ανάλυση. Αρχικά ιδρύθηκε ως Ευρωπαϊκή Εταιρεία Έρευνας Γνώμης και Μάρκετινγκ και έχει εξελιχθεί σε μια παγκόσμια κοινότητα. Η έδρα της βρίσκεται στο Άμστερνταμ, αλλά η δράση της επεκτείνεται σε περισσότερες από 135 χώρες, μεταξύ αυτών και η Κύπρος.

Θεσπίζοντας τον κώδικα δεοντολογίας το 1948, η Esomar έχει ως σκοπό την προστασία των δικαιωμάτων, της αξιοπρέπειας και της ιδιωτικής ζωής των συμμετεχόντων σε μια έρευνα, ενώ παρέχει το παγκόσμιο πλαίσιο αυτορρύθμισης στους οργανισμούς.

Παράλληλα στοχεύει στην οικοδόμηση της εμπιστοσύνης του κοινού μέσω του καθορισμού σαφών προσδοκιών για την ηθική πρακτική, την υποστήριξη της συμμόρφωσης με τους τοπικούς και διεθνείς νόμους περί προστασίας δεδομένων, αλλά και την ενίσχυση της λογοδοσίας σε ολόκληρο τον κλάδο της ειδικής μελέτης, είτε για τις αγορές, είτε σε πλαίσια δημοσκοπήσεων που αφορούν το πολιτικό σύστημα.