Συζήτηση με αφορμή την έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για την ανάθεση των έργων από το κράτος πραγματοποιήθηκε στην Επιτροπή Ελέγχου της Βουλής. Ο πρόεδρος της Επιτροπής, κ. Ζαχαρίας Κουλίας τόνισε πως από την έκθεση εξάγεται το συμπέρασμα για μονοπωλιακή κατάσταση στην αγορά, ενώ ζήτησε από τη μεριά του Συνδέσμου Εργολάβων, αλλά και το Γενικό Λογιστήριο της Κυπριακής Δημοκρατίας να ετοιμάσουν μια εισήγηση που να παρέχει πιο ευέλικτη και πιο αποτελεσματική διαδικασία ώστε να δοθούν τα απαραίτητα εργαλεία διευκόλυνσης προς όλες τις πλευρές.

Ο Γενικός Ελεγκτής, κ. Ανδρέας Παπακωνσταντίνου τόνισε πως η έκθεση βασιζόταν στη συγκέντρωση στοιχείων ώστε να προβληματιστεί το κράτος για το πως μοιράζεται η πίτα της αγοράς στα κατασκευαστικά έργα. Από την ομάδα της Ελεγκτικής που χειρίστηκε την έκθεση, η κ. Στάλω Αριστείδου υπογράμμισε πως η έκθεση δεν αφορούσε το κατά πόσον «καλώς η κακώς» ανέλαβαν συγκεκριμένα έργα οι τρεις συγκεκριμένοι εργολάβοι (Cyfield – Iakovou – Cybarco), απλά η αποτύπωση του τι συμβαίνει, εξάγει το συμπέρασμα πως με την έλλειψη επιλογών «περιορίζεται η διαπραγματευτική ικανότητα του κράτους». Σε μια άλλη παρατήρηση είναι πως σε ένα δείγμα 23 συμβάσεων που ολοκληρώθηκαν, οι καθυστερήσεις ήταν τεράστιες. Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος ολοκλήρωσης για ένα έργο είναι 601 μέρες και εντοπίστηκε πως υπήρχε καθυστέρηση 460 μέρες μέσο όρο. Αξίζει να σημειωθεί πως η αφορμή για την έναρξη της έκθεσης αυτής ήταν ο τερματισμός των συμβάσεων για τα έργα που είχαν ανατεθεί στη Lois Builders.

Οι καθυστερήσεις

Ο Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συνδέσμων Εργολάβων Οικοδομών Κύπρου (ΟΣΕΟΚ), κ. Στέλιος Γαβριήλ αναφέρθηκε στο γεγονός ότι θα πρέπει μαζί με το Γενικό Λογιστήριο να μπουν τα πράγματα σε μια σωστή βάση και εστίασε πως το πρόβλημα που δημιουργείτε είναι στα τεχνικά έργα με μεγάλες επενδύσεις. Πρόσθεσε πως μετά την οικονομική κρίση έκλεισαν εταιρείες και «δυστυχώς η ευτυχώς πρέπει να κάνεις μια επένδυση των 50 εκατ. ευρώ και πάνω για να μπεις στη διεκδίκηση αυτών των έργων». Ταυτόχρονα μίλησε πως στα έργα τα οικοδομικά θα πρέπει να δουν την ποιότητα και αξιολόγηση του εργολάβου και να μπορεί να υπάρχει μια ισορροπία.

Πακέτο μέτρων από το Γενικό Λογιστήριο

Ο Γενικός Λογιστής της Δημοκρατίας, κ. Ανδρέας Αντωνιάδης τόνισε ό,τι ως οι «προασπιστές της διαφάνειας» προσπαθούν να εξελίσσουν τα εργαλεία ελέγχου. Το εργαλείο αυτό μέχρι το 2026 θα έχει όλα τα στοιχεία για να εξαχθεί συμπέρασμα από μια σύμβαση, είτε αυτή ολοκληρώθηκε, είτε όχι. «Σίγουρα υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης του ανταγωνισμού. Έχουμε εισάγει απαραίτητες προϋποθέσεις για την αξιολόγηση των οικονομικών φορέων. Στόχος να υπάρχει μια ισορροπία και να μειώσουμε τους κινδύνους», πρόσθεσε. Επιπρόσθετα, ο κ. Φίλιππος Κατράνης, επίσης εκ μέρους του Γενικού Λογιστηρίου σημείωσε πως ετοιμάζεται το κανονιστικο πλαίσιο για τα μέτρα που έρχονται με σκοπό την καλύτερη αξιολόγηση και τα κριτήρια που θέτονται για τις συμβάσεις.

Οι «συνεννοήσεις εργολάβων»

Παίρνοντας τον λόγο, η βουλευτής του ΔΗΣΥ κ. Σάβια Ορφανίδου σημείωσε πως η έκθεση της Ελεγκτικής ήταν «πολύ χρήσιμη για να εξάγουμε συμπεράσματα» τονίζοντας πως «το κυριότερο είναι η ανάγκη ενίσχυσης του ανταγωνισμού». «Πρέπει να ενισχυθούν και οικονομικά κάποιες εταιρείες από την ανάπτυξη της οικονομίας για να μπορούν αν μπουν στον ανταγωνισμό», συμπλήρωσε.

Ο βουλευτής Λάρνακας, κ. Ανδρέας Αποστόλου έθεσε το ερώτημα για το εάν υπάρχουν καταγγελίες ότι οι εργολάβοι «συνεννοούνται μεταξύ τους πότε θα δίνουν προσφορές», κάτι για το οποίο τοποθετήθηκε μετά και ο βουλευτής του ΑΚΕΛ, κ. Κώστας Κώστα λέγοντας πως «ναι, μπορεί να υπάρχει «συνεννόηση» διότι κάποια πράγματα χωρίς υπερβολή βγάζουν μάτι».

Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ, κ. Χρίστος Χριστοφίδης είπε πως «ο ρόλος της Ελεγκτικής Υπηρεσίας δεν είναι μόνο στο να καταδικάζει, αλλά να καταγράφει στοιχεία που μπορεί να φωτογραφίζουν φαινόμενα διαπλοκής και η έκθεση αυτή είναι ένα κλασσικό παράδειγμα». Συνέχισε λέγοντας ό,τι «εργολάβοι που στρατηγικά κτυπούν συγκεκριμένα έργα, εκ των πραγμάτων είναι αδύνατο να τα εκτελούν ταυτόχρονα και η στρατηγική είναι ότι ‘’θα ξεκινήσω να προχωρώ το ένα, το άλλο θα βρω αφορμές για καθυστερήσεις και μετά μια διαδικασία απαιτήσεων και μέσα από αυτή θα ανεβάσω την τιμή του έργου’’. Και το κράτος μπροστά στα αδιέξοδα πολλές φορές είναι διαλλακτικό απέναντι σε αυτές τις τακτικές». Τόνισε την ανάγκη να γίνουν και οι έρευνες που χρειάζεται έτσι ώστε να τεκμηριωθούν τέτοιες τακτικές, για το ποιοι ανέλαβαν τα έργα, πόσα έργα είχαν ταυτόχρονα και οι καθυστερήσεις που σημειώνονταν.

Η βουλεύτρια κ. Αλεξάνδρα Ατταλίδου εξέφρασε τον προβληματισμό της για τους «εθνικούς εργολάβους». Μίλησε για μια επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά που πρέπει να εξεταστεί και να καταγραφούν το που οφείλονται οι καθυστερήσεις. Διερωτήθηκε «τι μέτρα παίρνουμε σαν κράτος ούτως ώστε να τις μειώσουμε;». Υπογράμμισε πως τα κριτήρια πρέπει να αλλάξουν και να εκσυγχρονιστούν, καθώς η δημιουργία τριών μεγάλων εταιρειών αυτό αποτελεί «εμπόδιο» στο να μπουν άλλες επιχειρήσεις μέσα.

Ο βουλευτής της ΔΗΠΑ, κ. Αλέκος Τρυφωνίδης σε δηλώσεις του είπε πως «δεν μπορούμε να παραμείνουμε σιωπηλοί απέναντι στα ευρήματα της πρόσφατης έκθεσης της Ελεγκτικής, η οποία καταδεικνύει με αδιάψευστα στοιχεία σοβαρές στρεβλώσεις, παρανομίες και ανισορροπίες στον τρόπο με τον οποίο ανατίθενται τα δημόσια κατασκευαστικά έργα στη χώρα μας». Παράλληλα, χαιρέτισε τη δήλωση του Γενικού Λογιστή ότι έχουν θεσπιστεί κριτήρια και διαδικασίες τα οποία τελειώνουν με το τέλος του χρόνου ούτως ώστε να γίνεται:

• διασφάλιση ισότιμης πρόσβασης όλων των εργοληπτικών εταιρειών στους δημόσιους διαγωνισμούς,
• η κατάρτιση Μητρώου αξιοπιστίας και απόδοσης εργολάβων,
• και η νομοθετική θωράκιση της εποπτείας των μεγάλων έργων, ώστε να σταματήσει το φαινόμενο των καθυστερήσεων και των αναθέσεων χωρίς πραγματικό ανταγωνισμό.