Στην πιο δύσκολη στιγμή από την έναρξη της ρωσικής εισβολής βρίσκεται ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ ανεβάζει κατακόρυφα την πίεση στο Κίεβο για την αποδοχή μιας συμφωνίας που ετοιμάστηκε από Αμερικανούς και Ρώσους, πίσω από τις πλάτες των Ουκρανών και των Ευρωπαίων, και ισοδυναμεί ουσιαστικά με ταπεινωτική συνθηκολόγηση.

Επικαλούμενο δύο πηγές με γνώση των εξελίξεων, το πρακτορείο Reuters αναφέρει ότι η Ουάσιγκτον έθεσε στον Ζελένσκι προθεσμία μέχρι την ερχόμενη Πέμπτη προκειμένου να συμφωνήσει στο ειρηνευτικό σχέδιο 28 σημείων που έχει εκπονήσει η κυβέρνηση Τραμπ. Σε διαφορετική περίπτωση, οι Αμερικανοί απειλούν ότι θα αναστείλουν την παροχή όπλων και πληροφοριών από τις μυστικές υπηρεσίες και τους κατασκοπευτικούς δορυφόρους τους. Το δεύτερο σκέλος της απειλής είναι και το πιο επώδυνο, καθώς οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν, με μεγάλο κόπο και κόστος, να καλύψουν το κενό σε ό,τι αφορά τα όπλα, όχι όμως και στο πεδίο των πληροφοριών.

Στο μεγαλύτερο μέρος του το σχέδιο Τραμπ ανταποκρίνεται στις αξιώσεις που έθεσε από τις πρώτες ημέρες του πολέμου η Ρωσία. Οχι μόνο αναφέρεται ρητά ότι η Ουκρανία δεν θα γίνει μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά προβλέπεται η νομική κατοχύρωση αυτής της δέσμευσης με αλλαγές στο ουκρανικό σύνταγμα και στο καταστατικό της Ατλαντικής Συμμαχίας. Γενικότερα, το ΝΑΤΟ δεσμεύεται ότι δεν θα προωθηθεί περαιτέρω προς Ανατολάς, κάτι που αφορά και τη Γεωργία, και ότι δεν θα στείλει στρατεύματα στην Ουκρανία στο πλαίσιο των εγγυήσεων ασφαλείας, παρότι Βρετανία και Γαλλία εργάζονταν εντατικά προς αυτή την κατεύθυνση.

Στο εδαφικό, η Ουκρανία θα υποχρεωθεί να παραδώσει στη Ρωσία τα εδάφη του Ντονέτσκ που συνεχίζει να ελέγχει ο στρατός της, με μόνη υποτιθέμενη παρηγοριά ότι τα εν λόγω εδάφη θα μετατραπούν σε ουδέτερη ζώνη, χωρίς να μπει δηλαδή εκεί ο ρωσικός στρατός. Οι ΗΠΑ θα αναγνωρίσουν την ντε φάκτο ρωσική κυριαρχία σε Κριμαία, Λουγκάνσκ και Ντονέτσκ. Στη Χερσώνα και στη Ζαπορίζια θα «παγώσει» η τρέχουσα γραμμή επαφής των εμπολέμων. Επιπλέον, η Ουκρανία θα κληθεί να μειώσει το μέγεθος του στρατού της σε 600.000, από 850.000 που είναι σήμερα, όπως επίσης και μέρος του οπλοστασίου της.

Το σχέδιο περιέχει επίσης αναφορές στην ανάγκη να κατοχυρώσει η Ουκρανία τα δικαιώματα των γλωσσικών και θρησκευτικών μειονοτήτων (δηλαδή των Ρωσόφωνων) και να απαγορευθεί η ναζιστική προπαγάνδα – μια τεράστια νίκη στο πεδίο των εντυπώσεων για το Κρεμλίνο, που βλέπει να αναγνωρίζονται έμμεσα από τις ΗΠΑ οι βασικές κατηγορίες του για το «καθεστώς του Κιέβου». Τέλος, ο Ζελένσκι υποχρεώνεται να οργανώσει εκλογές μέσα σε 100 ημέρες, κάτι που υπό τις υφιστάμενες δυσμενείς γι’ αυτόν συνθήκες (που θα γίνουν απείρως δυσμενέστερες αν συνθηκολογήσει) θα ισοδυναμεί με πολιτική αυτοκτονία. Οι κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας θα αρθούν σταδιακά και η χώρα θα επιστρέψει στην ομάδα κρατών G8.

Το μερίδιο της Ουκρανίας σε αυτό το σχέδιο λεόντειας συμφωνίας περιορίζεται στο ότι η Ρωσία αναγνωρίζει το δικαίωμά της να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση, δέχεται να διατεθούν 100 δισ. δολάρια από τα «παγωμένα» περιουσιακά στοιχεία της στη Δύση (περίπου το ένα τρίτο) εν είδει πολεμικών επανορθώσεων και δεσμεύεται να επιστρέψει λιγοστά εδάφη που κατέλαβε σε άλλες περιφέρειες από τις τέσσερις που έχει προσαρτήσει (πρακτικά στο Χάρκοβο και στο Δνειπεροπετρόφσκ). Σε αυτά ήρθε να προστεθεί, σύμφωνα με ρεπορτάζ αμερικανικών Μέσων, ένα σχέδιο για μια πρόσθετη συμφωνία, η οποία θα κατοχυρώνει εγγυήσεις τύπου άρθρου 5 του ΝΑΤΟ για την ασφάλεια της Ουκρανίας: οι ΗΠΑ δεσμεύονται ότι μια νέα επίθεση της Ρωσίας κατά της χώρας «θα ερμηνευθεί ως επίθεση που απειλεί την ασφάλεια ολόκληρης της ατλαντικής κοινότητας», δηλαδή θα βρει στρατιωτική απάντηση από το ΝΑΤΟ.

Σε χθεσινό, δραματικών τόνων βίντεο προς τον ουκρανικό λαό, ο Ζελένσκι παραδέχθηκε ότι η χώρα του βρίσκεται αντιμέτωπη με το δίλημμα «να χάσει την αξιοπρέπειά της ή έναν κρίσιμης σημασίας σύμμαχο», προσθέτοντας πάντως ότι τις επόμενες ημέρες θα έχει «ειλικρινείς συζητήσεις» με τους Αμερικανούς. Χθες το βράδυ είχε μια πρώτη τηλεφωνική επαφή με τον αντιπρόεδρο Τζέι Ντι Βανς, ο οποίος κατά την πρώτη επίσκεψή του στον Λευκό Οίκο ήταν εκείνος που ξεκίνησε την ταπεινωτική αντιμετώπισή του. Γεγονός είναι ότι η ασφυκτική πίεση από τον Τραμπ τον βρίσκει σε εξαιρετικά αδυνατισμένη θέση: στο πεδίο της μάχης, ο ρωσικός στρατός ανακοίνωσε την Πέμπτη ότι κατέλαβε την πόλη Κουπιάνσκ και το 70% του στρατηγικής σημασίας Ποκρόφσκ, ενώ στο εσωτερικό μέτωπο ο Ουκρανός πρόεδρος κινδυνεύει ακόμη και να χάσει την πλειοψηφία στη Βουλή με ανταρσία βουλευτών του λόγω των εκρηκτικών σκανδάλων.

Δεινή διαγράφεται και η θέση των Ευρωπαίων, που επωμίστηκαν το μεγαλύτερο μέρος του βάρους σχετικά με τη στήριξη της Ουκρανίας και ήρθαν σε μετωπική σύγκρουση με τη Ρωσία σε ένα κλίμα ψυχροπολεμικής παράνοιας. Σήμερα βλέπουν τον Τραμπ να ετοιμάζεται για μια νέα Γιάλτα με τον Πούτιν, όπου θα μοιραστούν οι σφαίρες επιρροής στην ήπειρο ερήμην τους. Βέβαια, στους δέκα μήνες της προεδρίας του ο Τραμπ μας συνήθισε σε οβιδιακές μεταμορφώσεις – τη μια τραμπούκιζε τον Ζελένσκι μπροστά σε όλο τον κόσμο, την άλλη έλεγε ότι η Ρωσία είναι χάρτινη τίγρης και της επέβαλλε κυρώσεις. Κάποιοι Ευρωπαίοι ηγέτες ίσως ελπίζουν ότι θα καταφέρουν και πάλι, με συνδυασμό κολακείας και υποχωρήσεων, να τον κάνουν να αλλάξει γνώμη. Ολα δείχνουν όμως ότι αυτή τη φορά τα πράγματα θα είναι πολύ δυσκολότερα.