Πριν φθίνει η χθεσινή εμπειρία, σας προσκαλώ να σταθούμε λίγο μακριά και να δούμε γιατί είναι σημαντικό αυτό που έγινε στο υφυπουργείο Πολιτισμού, η ανακήρυξη της πόλης που πήρε τελικά το χρίσμα για πολιτιστική πρωτεύουσά. Η τελική επιλογή από μεγάλη ομάδα διεθνών κριτών, μεταξύ δύο πόλεων που είπαν με ειλικρίνεια, θέλουμε τον τίτλο γιατί τον χρειαζόμαστε, επειδή με τα μέσα που έχουμε και την κατάσταση στο νησί μας, δεν μπορούμε μόνοι μας. Και έχουν δίκαιο, επειδή η σχέση της τοπικής αυτοδιοίκησης με την κεντρική κυβέρνηση και την ευρωπαϊκή οικογένεια δεν έχει εξελιχθεί ακόμα πλήρως. Δεν υπάρχουν οι δομές, οι δίοδοι επικοινωνίας και οι ανάγκες του πολιτισμού επισκιάζονται από ένα σωρό άλλες προτεραιότητες.
Τα τελευταία τρία χρόνια είναι όμως σημαντικά, και πιο κάτω παραθέτω στοιχεία που έφερε μαζί της η ενασχόληση με την εγγραφή των προτάσεων για τις πολιτιστικές πρωτεύουσες:
- Δύο πόλεις, δημοτικές αρχές, καλλιτεχνικές κοινότητες και κόσμος ασχολήθηκε και φαντάστηκε ένα διαφορετικό πολιτιστικό πεδίο στην (κάθε) πόλη. Το να τολμήσεις να δεις το μέλλον, και να διεκδικήσεις τη δική σου θέση μέσα σε αυτό, είναι μια μικρή επανάσταση. Στον τόπο μας τουλάχιστον, που ιστορικά και συγχρονικά, το ζητούμενο είναι να είμαστε υπάκουοι και να περιορίσουμε τις πρωτοβουλίες στο ελάχιστον.
- Εκλεγμένοι δημοτικοί άρχοντες μπήκαν ενεργά στη διαδικασία του κτισίματος του οράματος, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής στήριξης και της κινητοποίησης της δημοτικής μηχανής.
- Γράφτηκαν δύο σοβαρές πολιτιστικές στρατηγικές, δημόσια έγγραφα που αντικατοπτρίζουν την πρόθεση από πλευράς των Δήμων για μια μεθοδική προσέγγιση προς την εξέλιξη του πολιτισμού, ως βιομηχανία, ως οικονομικού τομέα, σε σχέση με τους ανθρώπους του, τις υποδομές, τη χρηματοδότηση και τη γενικότερη εξέλιξη της πόλης. Οι στρατηγικές προστατεύουν από τυχαίες και ιδιοτελείς καταστάσεις, είναι κυματοθραύστης (local pun) για την αταξία σε βάθος χρόνου.
- Παράγοντες των πόλεων έβαλαν τις υπογραφές τους και έβγαλαν τα checkbook, στηρίζοντας τις δομές που έκτιζαν τις προτάσεις. Η αναγέννηση αυτή της «φιλανθρωπίας» προηγούμενων εποχών, όπου οι έχοντες εμπλέκονται στα κοινά γίνεται με ένα ενισχυτικό και δυναμικό τρόπο, είναι καλή βάση για τη σχέση μεταξύ των haves και των have nots, στο πλαίσιο του πολιτισμού.
- Δύο νέες, δυναμικές και ικανές γυναίκες, outsiders στο mainstream πολιτιστικό πεδίο, ηγούνται ομάδες από πολιτιστικούς λειτουργούς, καλλιτέχνες, ακτιβιστές και πολίτες. Οι ίδιες αυτές γυναίκες συμμετέχουν στη διεκδίκηση επιπλέον κονδυλίων για το θεσμό της πολιτιστικής πρωτεύουσας, μαζί, και το πετυχαίνουν.
- Πολλοί και πολλές hardcore νοσταλγοί του παρελθόντος της εκάστοτε πόλης, αλλά και πολλοί και πολλές πεσιμιστές/τριες πίστεψαν ξανά, σε κάτι, ότι «κάτι μπορεί να γίνει».
- Αναγνώριση (μέσω της άμεσης εμπλοκής τους) ότι στην Κύπρο, στη Λεμεσό και στη Λάρνακα, δεν μένουν μόνο Ελληνοκύπριοι, ότι το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον μας εμπερικλείει στενά και ουσιαστικά, τις ιστορικές κοινότητες και τους μετανάστες/στριες.
- Η σχέση του νησιού με την Ευρώπη έτυχε επεξεργασίας ως μια δυναμική σχέση, εκτός από τα στενά πλαίσια των Erasmus + και Creative Europe, της πίεσης να εμπλακείς για να πάρεις χρηματοδότηση, που για τον μέσο καλλιτέχνη είναι μια μη ρεαλιστική προοπτική. Κτίστηκαν συνεργασίες, δίκτυα με οργανισμούς και άτομα, σχεδιάζοντας πως ένα κράτος στα σύνορα της Ευρώπης μπορεί να συμμετέχει στον ορισμός της ευρωπαϊκότητας, ακριβώς λόγω της ακριτικής του τοποθεσίας.
- Ως τελευταίο σημείο: νιώθω ότι οι πόλεις ίσως για πρώτη φορά στην ιστορία της σύγχρονης Κύπρου έχουν δει τον χάρτη, έχουν αναγνωρίσει τον πλούτο του πολιτισμού του νησιού ως ζωντανού οργανισμού του σήμερα, χωρίς να απολογούνται και χωρίς να προσπαθούν να χωρέσουν μέσα σε grand narratives ταυτότητας και ανήκειν.
Ένα μέρος της νοσταλγίας της λεμεσιανής, που κουβαλά μέσα της τους πορτοκαλεώνες του Λανιτείου σαν εικαστική και existential παρακαταθήκη, στεναχωρήθηκε πολύ για το χθεσινό αποτέλεσμα. Αλλά νιώθω βαθιά περηφάνεια για την ομάδα μου του Λεμεσός 2030, τον Δήμο Λεμεσού, και τους ανθρώπους της πόλης. Επίσης, δεν έχω καμία αμφιβολία ότι η Λάρνακα θα κάνει εξαιρετική δουλειά, στην ομάδα της υπάρχουν άτομα που εμπιστεύομαι και εκτιμώ, με πείσμα και αποφασιστικότητα, με πρόγραμμα και ήθος.
Η δρ Ελλάδα Ευαγγέλου είναι μέλος της ομάδας Λεμεσός 2030.
