Οι συνομιλίες πραγματοποιούνται σε ουδέτερο έδαφος, στη Γενεύη της Ελβετίας. Ο υπουργός Εξωτερικών και Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Μάρκο Ρούμπιο των ΗΠΑ, συνοδευόμενος από τον Αμερικανό Ειδικό Απεσταλμένο για την Ουκρανία, Στιβ Γουίτκοφ, και τον υπουργό Στρατού, Ντάνιελ Ντρίσκολ, συναντούν εκπροσώπους της ουκρανικής αντιπροσωπείας, με επικεφαλής τον Αντρίι Γερμάκ, προσωπάρχη του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, και τους Γάλλους, Βρετανούς, Γερμανούς και άλλους Ευρωπαίους ομολόγους τους για να συζητήσουν το «ειρηνευτικό» σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ. Αναμένεται επίσης να συμμετάσχει και εκπρόσωπος της Ιταλίας.

Ο επικεφαλής του προεδρικού γραφείου της Ουκρανίας χαρακτήρισε τις συναντήσεις -λαμβάνουν χώρα στο ξενοδοχείο Intercontinental της Γενεύης, χωρίς παρουσία μέσων ενημέρωσης- με εκπροσώπους της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας «πολύ εποικοδομητικές». Στη συνέχεια επρόκειτο να ακολουθήσουν διαβουλεύσεις με την αμερικανική αντιπροσωπεία.

Το γεγονός ότι Βρετανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι λαμβάνουν θέσεις στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων αποτελεί «σημαντική νίκη», καθώς μέχρι τώρα είχαν αποκλειστεί από την πιο πρόσφατη ειρηνευτική προσπάθεια των ΗΠΑ, αναφέρει το Politico.

Το σχέδιο των 28 σημείων, που υποβλήθηκε στο Κίεβο μόλις δύο ημέρες πριν από τη συνάντηση, έχει ως στόχο, σύμφωνα με τον Αμερικανό πρόεδρο, να τερματίσει τη σύγκρουση που πυροδότησε η ρωσική εισβολή τον Φεβρουάριο του 2022.

Ωστόσο, Ευρωπαίοι διπλωμάτες το περιγράφουν ως ισοδύναμο για την Ουκρανία, με τη Συνθήκη των Βερσαλλιών του 1919 για τη Γερμανία όσον αφορά τις εδαφικές απώλειες, τις στρατιωτικές παραχωρήσεις και τους οικονομικούς όρους. Δυτικές κυβερνήσεις το εξέλαβαν ως προσπάθεια να πιεστεί η Ουκρανία να δώσει στον Βλαντιμίρ Πούτιν όλα όσα θέλει.

Το σχέδιο, συνοδευόμενο από τελεσίγραφο που έχει οριστεί για τις 27 Νοεμβρίου, Ημέρα των Ευχαριστιών στις Ηνωμένες Πολιτείες, και απειλές -όπως η διακοπή της ανταλλαγής πληροφοριών των ΗΠΑ με το Κίεβο σε περίπτωση άρνησης- αποτελεί παρόλα αυτά τη «βάση εργασίας» για τις διαπραγματεύσεις της Γενεύης, εξήγησαν εκπρόσωποι των χωρών της E3 (Γερμανία, Γαλλία και Βρετανία), οι οποίοι συναντήθηκαν χθες, Σάββατο στο Γιοχάνεσμπουργκ, στο περιθώριο συνόδου κορυφής της G20 που μποϊκοτάρισε ο Ντόναλντ Τραμπ.

Υπάρχει εναλλακτική πρόταση;

Δεν υπάρχει επίσημα εναλλακτική πρόταση. Και κανείς στην Ευρώπη δεν σκοπεύει να βρεθεί σε σύγκρουση με τις Ηνωμένες Πολιτείες απορρίπτοντας το σχέδιο, από φόβο μήπως φανεί ότι υπονομεύει τις προσπάθειες για ειρήνη, σύμφωνα με αναλυτές.

Οι Ευρωπαίοι δεν θέλουν αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ, ρισκάροντας τη δική τους ασφάλεια και ολόκληρη η ισορροπία του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ). «Οι ΗΠΑ διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη της Ουκρανίας. Και χρειαζόμαστε την υποστήριξή τους σε αυτόν τον πόλεμο αντίστασης. Εχουν υποβάλλει προτάσεις και νομίζω ότι όλοι όσοι είναι υπερβολικά επικριτικοί κάνουν λάθος που παραβλέπουν τον ρόλο που διαδραματίζουν οι Ηνωμένες Πολιτείες», παραδέχτηκε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν χθες, Σάββατο.

Σε «τεντωμένο σχοινί»

Οι Ευρωπαίοι καλούνται επομένως να επιδείξουν τη μέγιστη διπλωματική «δεξιοτεχνία» για να ξαναγράψουν πλήρως το σχέδιο των 28 σημείων χωρίς να προκαλέσουν την αντίδραση των Αμερικανών ομολόγων τους. «Είναι ένα είδος εξισορρόπησης μεταξύ της ασφάλειας της Ουκρανίας και του αντίκτυπού της στην ασφάλεια στην Ευρώπη, και αφετέρου, της διατήρησης της διατλαντικής σχέσης. Περπατάμε σε τεντωμένο σχοινί», ανέφερε Γάλλος διπλωμάτης στη Le Monde.

Για να προετοιμαστούν για αυτές τις συζητήσεις, οι Ευρωπαίοι και οι σύμμαχοί τους, μέσω πολυάριθμων συναντήσεων που πραγματοποιήθηκαν στο παρασκήνιο της G20, προσπάθησαν να συντονιστούν και να προσδιορίσουν τις αποδεκτές, απορριπτέες ή τροποποιήσιμες πτυχές του σχεδίου. Παράλληλα άκουσαν τις κόκκινες γραμμές της Ουκρανίας. Η πρώτη, και πιο προφανής, αφορά τις εδαφικές παραχωρήσεις που επιβλήθηκαν στο Κίεβο. Το σχέδιο ορίζει ότι η Κριμαία (που προσαρτήθηκε από τη Ρωσία το 2014), καθώς και το Λουχάνσκ και το Ντονέτσκ, «θα αναγνωριστούν ως de facto ρωσικές. Το καθεστώς σε Χερσώνα και Ζαπορίζια θα παγώσει, πράγμα που θα σημαίνει de facto αναγνώριση κατά μήκος της γραμμής επαφής».

Το κείμενο αναφέρει επίσης τη δημιουργία μιας ουδέτερης, αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης ασφαλείας στο τμήμα της περιφέρειας Ντονέτσκ που ελέγχεται από την Ουκρανία, η οποία θα «αναγνωρίζεται διεθνώς ως έδαφος που ανήκει στη Ρωσική Ομοσπονδία» αλλά όπου δεν θα εισέρχονται ρωσικές δυνάμεις. 

Η προτεινόμενη «πλήρης» αμνηστία για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη της σύγκρουσης, συμπεριλαμβανομένου του Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος, σύμφωνα με το σχέδιο, θα μπορούσε να επανενταχθεί στην G8, την ομάδα των μεγάλων δυνάμεων, αποτελεί μια ακόμη «παρέκκλιση» για τους Ουκρανούς. Σημειώνεται πως για τον Ρώσο πρόεδρο έχει εκδοθεί ένταλμα σύλληψης από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. 

Αξιωματούχοι της Ε.Ε. επιμένουν ότι, δεδομένου ότι η Ευρώπη είναι πλέον πολύ μεγαλύτερος δωρητής από τις ΗΠΑ στη στρατιωτική προσπάθεια της Ουκρανίας, δεν πρέπει να αγνοηθεί στη διαπραγμάτευση. Αλλοι έχουν χαρακτηρίσει το σχέδιο των 28 σημείων ως «σκανδαλώδες» και έχουν πει ότι ο Γουίτκοφ χρειάζεται «ψυχίατρο» αν πιστεύει ότι θα πετύχει, σύμφωνα με το Politico.

«Παράθυρο» για διαπραγμάτευση

Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν ο οποίος χαρακτήρισε το σχέδιο Τραμπ ως «καλό με την έννοια ότι προτείνει ειρήνη», ωστόσο άφησε να εννοηθεί πως δεν σκοπεύει να επιτρέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες να επιβάλλουν το εν λόγω όριο των 600.000 στρατιωτών στην Ουκρανία.

Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος τηλεφώνησε στον Ντόναλντ Τραμπ αργά την Παρασκευή, φέρεται να κόντεψε να πνιγεί διαβάζοντας τις αμερικανικές προτάσεις για τη χρήση παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, τα οποία Ευρωπαίοι διπλωμάτες εκτιμούν πως «μετατρέπονται σε εργαλείο κερδοσκοπίας προς όφελος των Ηνωμένων Πολιτειών».

«Εκατό δισ. δολ. [86,8 δισ. ευρώ] από παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα επενδυθούν σε προσπάθειες υπό την ηγεσία των ΗΠΑ για την ανοικοδόμηση και τις επενδύσεις στην Ουκρανία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα λάβουν το 50% των κερδών από αυτήν την επιχείρηση. Η Ευρώπη θα προσθέσει 100 δισ. δολ. για να αυξήσει το ποσό των επενδύσεων που διατίθενται για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας», αναφέρει το σχέδιο, προτείνοντας την επένδυση του υπολοίπου των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων «σε ξεχωριστό επενδυτικό όχημα ΗΠΑ-Ρωσίας, που θα υλοποιεί κοινά έργα σε συγκεκριμένους τομείς».

Οι Ευρωπαίοι εκτιμούν ακόμη πως το κεντρικότερο μέρος του σχεδίου είναι επίσης ένα από τα πιο ανακριβή: «Η Ουκρανία θα επωφεληθεί από αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας», αναφέρει το κείμενο χωρίς περαιτέρω λεπτομέρειες, ενώ αποκλείει ένταξη του Κιέβου στο ΝΑΤΟ, καθώς και παρουσία στρατευμάτων της Ατλαντικής Συμμαχίας στο έδαφός της.

Την Τρίτη, ο «Συνασπισμός των Προθύμων», ομάδα χωρών, κυρίως ευρωπαϊκών, που υποστηρίζουν την Ουκρανία, εκ των οποίων περισσότερες από 20 έχουν δηλώσει ότι είναι έτοιμες να στείλουν στρατεύματα στην Ουκρανία για να εγγυηθούν πιθανή κατάπαυση του πυρός, υπό την προϋπόθεση ότι θα λάβουν στρατιωτική υποστήριξη από τις Ηνωμένες Πολιτείες, αναμένεται να συναντηθεί μέσω τηλεδιάσκεψης.

Η αντίστροφη μέτρηση έχει ξεκινήσει για τους Ευρωπαίους που επιδιώκουν τα κρίσιμα σημεία να αναδιαμορφωθούν και οι ασάφειες να επαναδιατυπωθούν. Ο Ντόναλντ Τραμπ αναπτέρωσε τις ελπίδες του Κιέβου το βράδυ του Σαββάτου για περιθώριο διαπραγμάτευσης. Οταν δημοσιογράφος τον ρώτησε αν αυτό το σχέδιο ήταν η τελική του προσφορά για την Ουκρανία, ο πρώην μεγιστάνας των ακινήτων απάντησε: «Οχι. Καθόλου».

Σύμφωνα με πηγές της Washington Post που βρίσκονται κοντά στη διαδικασία, η αμερικανική κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι οι «εγγυήσεις ασφαλείας δεν είναι ακόμη αρκετά ισχυρές» στο ειρηνευτικό σχέδιο των 28 σημείων που έχει παρουσιάσει ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ.

Μεταξύ των πιθανών αλλαγών εξετάζεται το ενδεχόμενο να αυξηθεί ή ακόμη και να αφαιρεθεί το προτεινόμενο όριο των 600.000 στρατιωτών στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις. Παράλληλα, σε μια προσπάθεια ενίσχυσης της αποτρεπτικής ικανότητας της Ουκρανίας μετά τον πόλεμο, εξετάζεται η παροχή πυραύλων Tomahawk, εφόσον επιτευχθεί συμφωνία ειρήνης.

Τι θα συμβεί αν η Ουκρανία πει όχι

Δεν είναι σαφές τι θα συμβεί εάν η Ουκρανία δεν υπογράψει τη συμφωνία μέχρι την προθεσμία του Τραμπ την Πέμπτη. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επισημαίνουν, σύμφωνα με το Politico, ότι ο Αμερικανός πρόεδρος έχει συχνά θέσει προθεσμίες – στον Πούτιν καθώς και στους εμπορικούς εταίρους – που εξέπνευσαν χωρίς συνέπειες.

Ο Ζελένσκι, σε ανάρτηση στο Telegram, ανέφερε ότι ελπίζει πως οι συναντήσεις που πραγματοποιούνται, συμπεριλαμβανομένων των επερχόμενων συνομιλιών με την αμερικανική αντιπροσωπεία, θα οδηγήσουν σε ένα αποτέλεσμα που θα φέρει την Ουκρανία πιο κοντά στον τερματισμό του πολέμου.

«Ολοι χρειαζόμαστε ένα θετικό αποτέλεσμα», κατέληξε.

«Τίποτα δεν θα συμφωνηθεί μέχρι οι δύο πρόεδροι να συναντηθούν», επισήμανε Αμερικανός αξιωματούχος στο Reuters, αναφερόμενος στον Τραμπ και τον Ζελένσκι.

Η Ουάσιγκτον θα μπορούσε πάντως να διακόψει την υποστήριξη προς τον στρατό της Ουκρανίας, μέσω ανταλλαγής πληροφοριών, κάτι που ο Τραμπ είχε κάνει για λίγο στο παρελθόν.