Γράφει ο Σταύρος Ιωαννίδης

Αυξάνονται τα αναπάντητα ερωτήματα σχετικά με την πτώση του τουρκικού C-130 στα σύνορα Γεωργίας – Αζερμπαϊτζάν, που οδήγησε στον θάνατο 20 άτομα, πλήρωμα και επιβάτες. Τα βίντεο στα οποία καταγράφονται οι τελευταίες στιγμές πριν από τη συντριβή τμημάτων του αεροσκάφους στο έδαφος, αν και δεν αποκαλύπτουν με σαφήνεια τα αίτια, δίνουν ορισμένα στοιχεία για το «πρωτοφανές» περιστατικό.

Αεροπόροι με πολλές ώρες πτήσης στον συγκεκριμένο τύπο αεροσκάφους και τεχνικοί με μεγάλη εμπειρία στην υποστήριξη των C-130 μίλησαν στην «Κ» για τις πιθανές αιτίες που οδήγησαν στην τραγωδία. Αυτό στο οποίο συμφωνούν όλοι είναι -και με τις εικόνες που από το απόγευμα της Τρίτης κάνουν τον γύρο του κόσμου, με το τουρκικό μεταφορικό αεροσκάφος κομμένο στα τρία να πέφτει από τον ουρανό- πως δεν οφείλεται σε μια απλή βλάβη αλλά σε μια αλληλουχία γεγονότων.

- A Turkish Air Force C-130 Hercules military cargo plane crashed in Georgia's Kakheti region, near the border with Azerbaijan, shortly after departing from Ganja, Azerbaijan, en route to Turkey. The Turkish Ministry of National Defense confirmed that all 20 Turkish… pic.twitter.com/n3eyPxfDH6

— EuroWatcher - News for you (@EuroWatcherEUW) November 12, 2025

Τα δεδομένα που γνωρίζουμε έως τώρα είναι τα εξής: το αεροσκάφος τύπου C-130, έκδοσης Echo με σειριακό αριθμό 68-01609 πετούσε 27 λεπτά, άρα είχε ολοκληρώσει την άνοδό του, φτάνοντας σε υψόμετρο περίπου 23.000 ποδών. Την ώρα που χάθηκε από τα ραντάρ πετούσε με περίπου 280 κόμβους και σε συνδυασμό με το υψόμετρο που βρισκόταν οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι δεν μετέφερε κάποιο βαρύ φορτίο, όπως άρματα μάχης ή φορτηγά. Αρα αποκλείεται το σενάριο της βίαιης μετακίνησης φορτίου και αλλαγής του κέντρου βάρους, που υπό προϋποθέσεις θα μπορούσε να θέσει το αεροσκάφος εκτός ελέγχου και ενδεχομένως από την περιδίνηση να είχαμε τη δομική του καταστροφή στον αέρα.

Επιπλέον, οι Αρχές της Γεωργίας, εντός του εναέριου χώρου της οποίας πετούσε το αεροσκάφος όταν χάθηκε το στίγμα του, ανέφεραν ότι οι χειριστές δεν εξέπεμψαν σήμα κινδύνου, άρα ό,τι συνέβη αιφνιδίασε το πλήρωμα, το οποίο δεν είχε χρόνο αντίδρασης.

Αποκόλληση προπέλας

Ενα από τα σενάρια που διερευνούν οι Αρχές είναι η πιθανή αποκόλληση κάποιας εκ των τεσσάρων προπελών του αεροσκάφους, ολόκληρης ή τμήμα της, η οποία λόγω της κυκλικής κίνησης «εκτοξεύθηκε» προς την πλευρά του αεροσκάφους κόβοντάς το στη μέση. Σε μία τέτοια περίπτωση, εξαιτίας της βίαιης περιδίνησης θα μπορούσε να αποκολληθεί και το ουραίο τμήμα του C-130.

«Αυτό το σενάριο, ενδεχομένως εξηγεί τον λόγο που στα πλάνα φαίνεται σχεδόν ακέραιο το τμήμα της πτέρυγας (Center Wing Box) μαζί με δύο από τα στεφάνια της ατράκτου να πέφτει ως ενιαίο τμήμα, ενώ στο βάθος διακρίνεται ως ξεχωριστό κομμάτι το εμπρόσθιο τμήμα του αεροσκάφος που περιλαμβάνει τον θάλαμο διακυβέρνησης», αναφέρει πηγή που μίλησε στην «Κ».

«Αν ξεκινήσει μια αλυσιδωτή αντίδραση από ένα τέτοιο γεγονός, μπορεί να οδηγήσει σε πολύ ισχυρές φορτίσεις κατά τη διάρκεια των στροβιλισμών και εκεί μπορεί να συμβεί οτιδήποτε», εξηγεί ο έμπειρος αεροπόρος.

Δεύτερο περιστατικό;

Ολοι συμφωνούν ότι το C-130 είναι ένα από τα ασφαλέστερα αεροπορικά μέσα, το οποίο δεν έχει πρακτικά όριο ζωής, όσο συντηρείται και υποστηρίζεται σωστά. Αλλωστε, κατασκευάζεται με την ίδια «συνταγή» εδώ και 70 χρόνια και αναμένεται να περάσει τα 100 έτη υπηρεσίας. Ωστόσο, η πλημμελής συντήρηση ή κάποια απροσεξία στην υποστήριξη μπορεί να οδηγήσει σε τραγωδία. Υπάρχει καταγεγραμμένη μία ακόμη περίπτωση όπου προπέλα C-130 σκίζει στη μέση το αεροσκάφος.

Το 2017, ένα αμερικανικό KC-130T συνετρίβη όταν η λεπίδα 4 της προπέλας του κινητήρα 2 στην αριστερή πτέρυγα αποκολλήθηκε και αφού διαπέρασε την άτρακτο και τον χώρο τον επιβατών προκάλεσε ολική καταστροφή στην προπέλα του κινητήρα 3 στη δεξιά πλευρά του αεροσκάφους. Σε εκείνη την περίπτωση, το πιλοτήριο διαχωρίστηκε από το υπόλοιπο αεροσκάφος, όπως και το ουραίο τμήμα ενώ το κεντρικό τμήμα με την πτέρυγα διαλύθηκε στον αέρα σε περισσότερα κομμάτια. Η επιτροπή που διερεύνησε τα αίτια του δυστυχήματος κατέληξε ότι έφταιγε η διάβρωση στη λεπίδα 4 της προπέλας 2, η οποία δεν είχε αντιμετωπιστεί το 2011 όταν το αεροσκάφος είχε μπει για γενική συντήρηση.

Ενα παρόμοιο περιστατικό συνέβη και το 1982 κοντά στο Ιντσιρλίκ της Τουρκίας, όταν ένα αμερικανικό C-130 έχασε τον κινητήρα 4 εξαιτίας της αστοχίας ενός μπουλονιού, με αποτέλεσμα ο 4 να πέσει πάνω στον 3, οδηγώντας το αεροσκάφος με βίαιο τρόπο στο έδαφος.

Εκρηξη στην καμπίνα;

«Το αεροσκάφος θα μπορούσε να υποστεί δομική καταστροφή και από κάποια έκρηξη στο εσωτερικό, αν και δεν βλέπουμε καπνό ή φωτιά στα τμήματα που πέφτουν από τον ουρανό. Οι καπνοί στις άκρες της πτέρυγας φαίνεται να προέρχονται από τη διαρροή καυσίμων και είναι φυσιολογικό σε αυτές τις περιπτώσεις. Ωστόσο, το σενάριο της έκρηξης δεν μπορεί ακόμη να αποκλειστεί», αναφέρει στρατιωτική πηγή με μεγάλη εμπειρία στα C-130.

Η έκρηξη, αναφέρει, θα μπορούσε να προκληθεί είτε από τη μεταφορά κάποιου επικίνδυνου φορτίου, όπως πυρομαχικά, πυραύλους, ή άλλα βαριά όπλα. Οχι, όμως, από τον φορητό οπλισμό των στρατιωτών που επέβαιναν. «Δεν γνωρίζουμε τι είδους κανόνες ασφαλείας εφαρμόζουν για τη μεταφορά επικίνδυνων φορτίων διότι χρησιμοποιούν δικής τους κατασκευής όπλα και δικές τους διαδικασίες», αναφέρει η πηγή με την οποία συνομίλησε η «Κ».

Εκρηξη στην καμπίνα θα μπορούσε να προκληθεί και από δολιοφθορά, και αυτό είναι ένα από τα σενάρια που εξετάζουν οι Αρχές. Ωστόσο, το αεροπλάνο παρέμεινε στο διεθνές αεροδρόμιο «Ganja» του Αζερμπαϊτζάν μόλις δύο ώρες, κατά τις οποίες θεωρείται αδύνατο να πλησιάσει κανείς το C-130, ειδικά όσο βρίσκονται εκεί το πλήρωμα και οι τεχνικοί για την εξυπηρέτησή του.

Επιπλέον, η πυροδότηση ενός μηχανισμού, την ώρα που το αεροπλάνο βρίσκεται σε ύψος 23.000 ποδών, μπορεί να γίνει μόνο με χρονοδιακόπτη, γεγονός που καθιστά ακόμη δυσκολότερη την παγίδευσή του με εκρηκτικά. Περισσότερες απαντήσεις αναμένεται να δώσει το καταγραφικό σύστημα του C-130.

Ο ελληνικός στόλος

Η Πολεμική Αεροπορία διαθέτει αυτή τη στιγμή πέντε λειτουργικά C-130 B/H και αναμένεται να παραλάβει ακόμη ένα φτάνοντας στα έξι, αριθμό-ρεκόρ για τα ελληνικά δεδομένα. Αεροπόροι που γνωρίζουν τις διαδικασίες, επισημαίνουν στην «Κ» ότι η υποστήριξη των ελληνικών μεταφορικών αεροσκαφών γίνεται με όλα τα προβλεπόμενα πρωτόκολλα από τον κατασκευαστή και τηρούνται όλοι οι κανονισμοί στη συντήρηση, οι οποίοι εγγυώνται την ασφάλεια πτήσεων.

Μαζί με τα έξι C-27 που έχουν επανέλθει σε υπηρεσία, ο μεταφορικός στόλος της Πολεμικής Αεροπορίας ανατάσσεται, ωστόσο, είναι σαφές πως σύντομα θα απαιτηθούν νέα αεροσκάφη, όχι μόνο για την αντικατάσταση των παλαιότερων αλλά και για την απόκτηση νέων δυνατοτήτων.

Σύμφωνα με πληροφορίες, στο μικροσκόπιο της Πολεμικής Αεροπορίας, εκτός από τα νεότερης γενιάς C-130J, βρίσκεται το βραζιλιάνικο C-390 αλλά και το ευρωπαϊκό Α400. Αν και οι όποιες αποφάσεις αναμένεται να ληφθούν στα τέλη της δεκαετίας, το ΓΕΑ εξετάζει ήδη τις πιθανές επιλογές, αξιολογώντας τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κάθε μέσου.

Μια από τις απόψεις που φαίνεται να κερδίζει έδαφος είναι η δημιουργία ενός σύγχρονου μεικτού στόλου με ελικοφόρα και τζετ μεταγωγικά, τα οποία θα αξιοποιούνται κυρίως στις μακρινές αποστολές της Πολεμικής Αεροπορίας, η οποία τα τελευταία χρόνια κλήθηκε να επιχειρήσει σε χώρες όπως η Ινδία και η Μοζαμβίκη, ενώ σύντομα θα χρειαστεί να πραγματοποιήσει διαδοχικά «δρομολόγια» στις ΗΠΑ για τη μεταφορά απαρτίων και οπλισμού των F-35.