Η εντολή Τραμπ για την «άμεση» επανέναρξη των πυρηνικών δοκιμών από τις ΗΠΑ προκάλεσε ντόμινο αντιδράσεων από ξένες ηγεσίες, σκεπτικισμό ειδικών και αξιωματούχων για τη σκοπιμότητα και τις επιπτώσεις της εξέλιξης, καθώς και αμφιβολίες για το πόσο εφικτή, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, θα ήταν η υλοποίησή της.

Η πρωτοβουλία Τραμπ εδράζεται στο -ιδιαίτερα δημοφιλές στους κόλπους της αμερικανικής κυβέρνησης- επιχείρημα πως οι δοκιμές είναι απαραίτητες εν μέσω της διογκούμενης απειλής από κράτη όπως η Ρωσία, η Κίνα και η Βόρεια Κορέα, τα οποία έχουν εκσυγχρονίσει τα συστήματά τους τα τελευταία χρόνια. «Πρέπει να κάνουμε κάτι για να δείξουμε ότι εκφοβιζόμαστε ούτε εκβιαζόμαστε από τις απολυταρχίες του Πεκίνου, της Μόσχας και της Πιονγιάνγκ», λέει η συντηρητική πλευρά της Αμερικής. 

Παράλληλα, η πρωτοβουλία Τραμπ πυροδότησε την αμηχανία και την επιφυλακή πολλών ειδικών που υποστηρίζουν πως οι φυσικές in situ δοκιμές είναι παρωχημένες και θα εντείνουν τον παγκόσμιο εξοπλιστικό διαγκωνισμό – που είχαν κατευνάσει οι διεθνείς συνθήκες του παρελθόντος.

Ωστόσο, οι εξαγγελίες Τραμπ προσκρούουν και στο πρακτικό κομμάτι υποδομών, εγκαστάσεων και έμψυχου υλικού: Κατά πόσο δηλαδή, οι υπάρχουσες εγκαταστάσεις και οι εργαζόμενοι σε αυτές είναι σε θέση να υποστηρίξουν μια πυρηνική δοκιμή, 33 χρόνια μετά τη διεξαγωγή της τελευταίας.

Χώρος, χρόνος, κόστος 

Διχασμένοι εμφανίζονται πρώην αξιωματούχοι τουλάχιστον ως προς τον χρόνο επανέναρξης των δοκιμών, με κάποιους να μιλούν για «χρόνια» και άλλους να υποστηρίζουν πως μία απλή πυρηνική δοκιμή θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί σε μόλις έξι μήνες. 

Πρώην εργαζόμενοι στις Εγκαταστάσεις Δοκιμών της Νεβάδα (Nevada Test Site) δήλωσαν ότι η επανέναρξη των δοκιμών θα είναι δαπανηρή και περίπλοκη. Σύμφωνα με τους ίδιους, η εμπειρία στις in situ δοκιμές είναι παρωχημένη, καθώς οι σύγχρονες πυρηνικές δοκιμές βασίζονταν κυρίως σε υπολογιστικά μοντέλα και «αναπαραστάσεις», οι οποίες διακόπτονταν προτού προκαλέσουν φυσικές εκρήξεις.

«Το θέμα του προσωπικού είναι πολύ σημαντικό. Οι διευθυντές των δοκιμών δεν είναι γραφειοκράτες», εξηγεί ο Πολ Ντίκμαν, ομοσπονδιακός αξιωματούχος στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας, ο οποίος συμμετείχε σε αρκετές δοκιμές όπλων στη Νεβάδα. «Δεν ήταν άνθρωποι του PowerPoint. Αυτοί οι άνθρωποι είχαν πολλή εμπειρία στην πλάτη τους».

Σύμφωνα με την Washington Post, και ο χώρος των δοκιμών θα χρειαστεί τροποποιήσεις και εργασίες. Aνθρωποι που επισκέφτηκαν προσφάτως τις εγκαταστάσεις περιγράφουν τον χώρο και τον εξοπλισμό που χρησιμοποιείται για την εκσκαφή του «σκουριασμένο».

Παράλληλα, κενά εμφανίζονται και στο εργασιακό κομμάτι: Πολλοί εργαζόμενοι της Εθνικής Υπηρεσίας Πυρηνικής Ασφάλειας (NNSA) είτε απολύθηκαν στο πλαίσιο της «εκκαθάρισης» για λόγους μείωσης του κρατικού κόστους από το DOGE του Ελον Μασκ είτε τέθηκαν σε διαθεσιμότα εν μέσω του συνεχιζόμενου shutdown της αμερικανικής κυβέρνησης.

«Αυτοί είναι οι άνθρωποι που κατασκευάζουν τα όπλα, που εμπλουτίζουν το υλικό, που δοκιμάζουν τα υπάρχοντα αποθέματα», δήλωσε η βουλευτής των Δημοκρατικών στη Νεβάδα, Ντίνα Τάιτους.

«Αν το μόνο που ήθελες ήταν ένα πυροτέχνημα –την ενεργοποίηση ενός πυρηνικού εκρηκτικού και καμία ανησυχία για τα δεδομένα- πιθανότατα θα έπαιρνες ένα από τα όπλα από το απόθεμα, θα το αποσυναρμολογούσες κάπως και μετά θα το πυροδοτούσες», λέει ο Ερνεστ Μονίζ, πυρηνικός φυσικός και συμπρόεδρος της Nuclear Threat Initiative, ο οποίος είχε διατελέσει υπουργός Ενέργειας επί κυβέρνησης Ομπάμα. Αυτό θα χρειαζόταν «ίσως ένα χρόνο», εξηγεί ο ίδιος.

Όμως, σύμφωνα με τον Κόρεϊ Χιντερστάιν, πρώην αναπληρωτή διευθυντή της NNSA, ακόμη και μία απλή δοκιμή θα μπορούσε να φτάσει σε κόστος τα 100 εκατομμύρια δολάρια. «Από ό,τι έχω ακούσει, θα πρέπει να σκάψουμε ένα νέο κάθετο φρέαρ για να μην διαταράξουμε άλλες δραστηριότητες στη Νεβάδα», δήλωσε ο ίδιος, ο οποίος σήμερα επιβλέπει το πρόγραμμα πυρηνικής πολιτικής στο Carnegie Endowment for International Peace.

Ο Ρόμπερτ Πίτερς, εμπειρογνώμονας στα πυρηνικά όπλα στο συντηρητικό think tank Heritage Foundation, χαρακτήρισε «απλά απαράδεκτη» την πολυετή αναμονή για την προετοιμασία των εγκαταστάσεων της Νεβάδα, προσθέτοντας ότι ένας πρόεδρος που επιθυμεί να προχωρήσει πιο γρήγορα θα μπορούσε να πραγματοποιήσει μια «υπέργεια δοκιμή».

Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν πραγματοποιήσει υπέργεια πυρηνική δοκιμή, γνωστή και ως ατμοσφαιρική πυρηνική δοκιμαστική έκρηξη, από το 1962. Η πρακτική αυτή απαγορεύτηκε διεθνώς με τη Συνθήκη για τη Μερική Απαγόρευση των Πυρηνικών Δοκιμών του 1963, η οποία προέβλεπε επίσης την αναστολή δοκιμών κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας και στο διάστημα.

Από τότε που ο Μπους ο πρεσβύτερος ανέστειλε τις υπεδάφιες δοκιμές πλήρους κλίμακας το 1992, οι επιστήμονες στα εργαστήρια της NNSA συνέχισαν να πραγματοποιούν δοκιμές μικρότερης κλίμακας για τη συλλογή στοιχείων ως προς την αντοχή των πυρήνων των κεφαλών και των εξαρτημάτων που τους περιβάλλουν – καθώς οι πυρήνες αποσυντίθενται με την πάροδο του χρόνου και εκπέμπουν ακτινοβολία που θα μπορούσε να επηρεάσει τη δομική ακεραιότητα των μεταλλικών εξαρτημάτων γύρω από αυτούς.

Πολλά από τα όπλα των αμερικανικών αποθεμάτων, κατασκευάστηκαν πριν από 50 χρόνια. Δεδομένου ότι δεν έχει πραγματοποιηθεί πλήρης δοκιμή εδώ και 33 χρόνια, υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με την ικανότητα και τον τρόπο λειτουργίας αυτών των όπλων.

«Μειονέκτημα» η επανέναρξη δοκιμών

Κάθε Ιανουάριο, ο (εκάστοτε) πρόεδρος λαμβάνει μια λεπτομερή αναφορά σχετικά με την κατάσταση του πυρηνικού αποθέματος, η οποία βασίζεται σε εκθέσεις των εμπειρογνωμόνων της NNSA και της Στρατηγικής Διοίκησης των ΗΠΑ και συνυπογράφεται από τους υπουργούς Ενέργειας και Αμυνας. «Σίγουρα, μέχρι τώρα κάθε χρόνο, όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς έχουν δηλώσει ότι δεν υπάρχει ανάγκη για δοκιμές», δήλωσε ο Μονίζ, ο οποίος υπέγραφε τη συγκεκριμένη αναφορά τα τέσσερα χρόνια της θητείας του ως υπουργού Ενέργειας.

Ωστόσο, σύμφωνα με ορισμένους πρώην αξιωματούχους, η επανέναρξη των δοκιμών θα αποτελούσε περισσότερο μειονέκτημα για τις ΗΠΑ, αφού θα έθετε τέλος θα έθετε εν αμφιβόλω ένα βασικό στρατηγικό πλεονέκτημα: το απόρρητο των αποτελεσμάτων από εκατοντάδες πυρηνικές δοκιμές. 

Σημειώνεται πως, σύμφωνα με στοιχεία της Arms Control Association, από τις τουλάχιστον 2.000 πυρηνικές δοκιμές που έχουν πραγματοποιηθεί σε όλο τον κόσμο από το 1945, πάνω από το ήμισυ εξ αυτών πραγματοποιήθηκε από τις ΗΠΑ. 

«Μακροπρόθεσμα, διαθέτουμε πάρα πολλά δεδομένα από τις 1.000 και πλέον δοκιμές που έχουμε πραγματοποιήσει», δήλωσε ο Χιντερστάιν. «Οι αντίπαλοί μας θα ήθελαν πολύ να αρχίσουν να μας προφταίνουν».

Πηγή: Washington Post