«Εχουμε μία απλή επιλογή: Είτε χρήματα σήμερα είτε αίμα αύριο. Και δεν μιλάω μόνο για την Ουκρανία. Μιλάω για την Ευρώπη»: Οι δηλώσεις του βλοσυρού Ντόναλντ Τουσκ, προσερχόμενου σε μία από τις πιο κρίσιμες ευρωπαϊκές συνόδους των τελευταίων χρόνων, είναι ενδεικτικές της επιτακτικότητας της κατάστασης στην Ουκρανία, αλλά και του διχασμού στους κόλπους της Ενωσης, αναφέρει σε ανάλυσή του το Politco, το οποίο επιχειρεί έναν απολογισμό της χθεσινή συνεδρίασης, που οδήγησε σε συμφωνία για δάνειο 90 δισ. στο Κίεβο, χωρίς όμως να «ξεπαγώνουν» τα ρωσικά κεφάλαια, κάτι που αποτελούσε εξαρχής και το μεγάλο «αγκάθι» μεταξύ των «27».

Ο Τουσκ υποστήριξε ότι η ελευθερία των Ευρωπαίων διακυβεύεται στα λασπωμένα πεδία μάχης της Ουκρανίας: οι χώρες της ΕΕ μπορούν είτε να πληρώσουν για να σταματήσουν τον Βλαντίμιρ Πούτιν τώρα, είτε να πολεμήσουν σε δεύτερο χρόνο, όταν τα στρατεύματά του εισβάλουν στις χώρες τους.

Η εξίσωση του Τουσκ — χρήματα ή θύματα — αποκαλύπτει τη σύγκρουση που συνοδεύει κάθε προσπάθεια της Ε.Ε. για την υποστήριξη της Ουκρανίας. «Τι ακριβώς είναι διατεθειμένα να συνεισφέρουν τελικά τα 27 μέλη του μπλοκ για να σώσουν την Ουκρανία και τους εαυτούς τους;», διερωτάται το Politico. Και απαντά: «Η σύνοδος της Πέμπτης έδωσε την απάντηση: ιδανικά, τα χρήματα κάποιου άλλου».

Πίσω από τη συμφωνία, διχασμός

Τα ξημερώματα της Παρασκευής, οι Ευρωπαίοι ηγέτες κατέληξαν σε συμφωνία για κοινό δανεισμό από τις αγορές, προκειμένου να καλύψουν τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας ύψους 90 δισ. ευρώ, την επόμενη διετία. «Δεσμευτήκαμε και τηρήσαμε τη δέσμευσή μας», δήλωσε με υπερηφάνεια ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα.

«Πέρα από τις δηλώσεις, το μοτίβο είναι σαφές. Ενα διχασμένο μπλοκ ευρωπαϊκών κρατών που εδώ και μήνες ερίζει, δημόσια και ιδιωτικά, σχετικά με το ποιος θα πληρώσει το λογαριασμό, και πιθανότατα το θέμα δεν έχει ακόμη επιλυθεί», σχολιάζει το δημοσίευμα.

Οπως συνοψίζει το Politico, η Ευρώπη βασίζεται στην αμερικανική στρατιωτική δύναμη για την άμυνά της από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Από τον Φεβρουάριο του 2022, βασίστηκε στα αμερικανικά χρήματα για την άμυνα της Ουκρανίας για τρία χρόνια. Αφού ο Ντόναλντ Τραμπ επέστρεψε στον Λευκό Οίκο και τερμάτισε τη χρηματοδότηση των ΗΠΑ φέτος, οι Ευρωπαίοι αύξησαν τις συνεισφορές τους, αλλά όχι αρκούντως ώστε να καλυφθεί το κενό.

Ετσι, οι ισχυροί παράγοντες της Ε.Ε. έπρεπε να βρουν άλλη πηγή χρημάτων για την Ουκρανία.

Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προέκριναν τη λύση της κατάσχεσης ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που παραμένουν δεσμευμένα σε βελγικό αποθετήριο. Πέρασαν τους τελευταίους δύο μήνες προσπαθώντας να πείσουν τους άλλους ηγέτες να συμμετάσχουν στο σχέδιό τους, δηλαδή να χρησιμοποιήσουν τα παγωμένα κεφάλαια της Μόσχας για ένα τεράστιο δάνειο προς την Ουκρανία.

Το plan B

Ο Βέλγος πρωθυπουργός, Μπαρτ ντε Βέβερ μπλόκαρε τα σχέδια των Μερτ-Λάιεν, αρνούμενος να αποδεσμεύσει τα παγωμένα κεφάλαια, υπό τον φόβο νομικών ενεργειών και άλλων αντιποίνων από τη Μόσχα.

Αντ’ αυτού, ένα «σχέδιο Β» εξυφαινόταν αθόρυβα και διακριτικά. Οταν ο Ντε Βέβερ απέρριψε για άλλη μια φορά το εγχείρημα των ρωσικών assets, ο Μερτς υπαναχώρησε και το «plan B» της χρήσης κοινού δανεισμού κέρδισε την υποστήριξη της τελευταίας στιγμής στο τραπέζι της ευρωπαϊκής διαπραγμάτευσης.

Σύμφωνα με αυτό το σχέδιο, ο δανεισμός θα καλυφθεί από τον τρέχοντα ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, ο οποίος χρηματοδοτείται από τα κράτη μέλη.

H ανάγκη του Κιέβου για χρηματοδότηση είναι αναμφισβήτητη και επιτακτική. Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ουκρανία είναι αντιμέτωπη έλλειμμα ύψους 72 δισεκατομμυρίων ευρώ το επόμενο έτος.

«Δεν υπάρχει πιο σημαντική πράξη ευρωπαϊκής άμυνας από την υποστήριξη της άμυνας της Ουκρανίας», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν την παραμονή της συνόδου κορυφής.

Δυστυχώς για την πρόεδρο της Επιτροπής και άλλους που θέλουν να κάνουν το καλύτερο για την Ουκρανία, πολλοί Ευρωπαίοι εξακολουθούν να μην αποδέχονται το επιχείρημά της, σχολιάζει το Politico.

«Απώλειες»

Η τελευταία έκθεση του Ινστιτούτου του Κιέλου που παρακολουθεί τη στήριξη προς την Ουκρανία από την αρχή της ρωσικής εισβολής το 2022, αποκαλύπτει τα κενά που αφήνουν οι ευρωπαϊκές χώρες στα οικονομικά του Κιέβου.

Σε μια έκθεση που δημοσιεύθηκε νωρίτερα αυτό τον μήνα, οι αναλυτές του Κιέλου σημειώνουν πως η στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία μπορεί να φθάσει στο χαμηλότερο επίπεδό της το 2025 από την έναρξη του πολέμου, ενώ οι Ευρωπαίοι, που της προσφέρουν πλέον το μεγαλύτερο μέρος της, δεν καταφέρνουν να αναπληρώσουν τον περιορισμό των παραδόσεων αμερικανικής βοήθειας.

Ταυτόχρονα, ως προς τις χρηματοδοτήσεις, το χάσμα μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών διευρύνθηκε. Η Γαλλία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο αύξησαν σημαντικά τις συνεισφορές τους στην Ουκρανία, ενώ άλλες βόρειες χώρες όπως η Σουηδία, η Νορβηγία και η Δανία παραμένουν πολύ μπροστά, σε σχέση με το ποσοστό του ΑΕΠ που δαπανούν.

Παράλληλα, Ιταλία και Ισπανία «συνέβαλαν ελάχιστα», σύμφωνα με το Ινστιτούτο του Κιέλου. Η ίδια δυναμική παρατηρήθηκε και κατά την προετοιμασία της Συνόδου Κορυφής. Νότιες χώρες της Ε.Ε. ένωσαν τις δυνάμεις τους με το Βέλγιο για να αντιταχθούν στο σχέδιο δανείου αποζημιώσεων, ενώ η Γερμανία και οι σκανδιναβικές χώρες πίεσαν σκληρά για την έγκρισή του.

Σύμφωνα με τους όρους της τελικής συμφωνίας της Συνόδου Κορυφής, η Ουγγαρία, η Τσεχία και η Σλοβακία δεν θα συνεισφέρουν καθόλου στο σχέδιο χρηματοδότησης της Ουκρανίας. Η Ε.Ε. των 27 κρατών μελών μετατράπηκε σε μια ομάδα 24 κρατών, σχολιάζει το δημοσίευμα.

Οπως σχολιάζει το Politico, «τουλάχιστον στα χαρτιά», οι χώρες της Ε.Ε. αντιπροσωπεύουν μια συλλογική οικονομική υπερδύναμη σε σύγκριση με τη Ρωσία. Το συνολικό ΑΕΠ των 27 χωρών της Ε.Ε. ανέρχεται σε 18 τρισ. ευρώ, τη στιγμή που το ρωσικό ΑΕΠ φτάνει τα 2 τρισ. ευρώ.

«Ακόμη και χωρίς τη Νορβηγία και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι της Ουκρανίας έχουν τους πόρους να νικήσουν τον Πούτιν, αν πραγματικά το θέλουν», σημειώνεται στο δημοσίευμα που εντοπίζει ως πιο ανησυχητική παράμετρο το ότι «οι ψηφοφόροι σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες οικονομίες της Ε.Ε. ενδέχεται να χάνουν το ενδιαφέρον τους».

Το Politico επικαλείται δημοσκόπησή του σε δείγμα 10.000 ατόμων σε πέντε δυτικές χώρες, σύμφωνα με την οποία οι ερωτηθέντες σε Γερμανία και Γαλλία ήταν ακόμη πιο απρόθυμοι να συνεχίσουν να χρηματοδοτούν την Ουκρανία από ό,τι οι πολίτες των Ηνωμένων Πολιτειών.

Στη Γερμανία, το 45% δήλωσε ότι θα υποστήριζε τη μείωση της οικονομικής βοήθειας προς το Κίεβο, ενώ μόνο το 20% δήλωσε ότι ήθελε να αυξηθεί η οικονομική βοήθεια. Στη Γαλλία, το 37% ήθελε να δοθεί λιγότερη βοήθεια και το 24% προτιμούσε να δοθεί περισσότερη.

«Αντιμέτωποι με τις διαφωνίες μεταξύ των βόρειων χωρών, που έχουν κουραστεί να ξοδεύουν ατελείωτα δισεκατομμύρια για την Ουκρανία, και άλλων χωρών που δεν το έχουν κάνει ποτέ, οι ηγέτες της Ευρώπης επέλεξαν την ευκολότερη λύση αυτή την εβδομάδα. Και ακόμα και αυτό, όμως, αποδείχθηκε υπερβολικά δύσκολο», καταλήγει το Politico.

Πηγή: Politico