ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Σε συμφωνία για κοινό δανεισμό από τις αγορές κατέληξαν τα ξημερώματα οι Ευρωπαίοι ηγέτες, προκειμένου να καλύψουν τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας ύψους 90 δισ. ευρώ, την επόμενη διετία.

Ο δανεισμός θα καλυφθεί από τον τρέχοντα ευρωπαϊκό προϋπολογισμό και πρόκειται για απόφαση που ελήφθη από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μετά την κατάρρευση του σχεδίου για τη χρήση των λεγόμενων «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για την απόδοση δανείου «αποζημιώσεων» προς το Κίεβο.

«Πετύχαμε όσα είχαμε δεσμευθεί να αποφασίσουμε», τόνισε μετά τη λήξη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ο πρόεδρος Αντόνιο Κόστα σχετικά με τη συμφωνία, σε μια κρίσιμη στιγμή για την Ουκρανία και για την Ευρώπη, που επιδιώκει ρόλο στις εν εξελίξει διαπραγματεύσεις υπό τις ΗΠΑ για το τέλος του πολέμου.

«Τα καταφέραμε. Εχουμε εξασφαλίσει μια συμφωνία που μπορεί να καλύψει τις οικονομικές ανάγκες της Ουκρανίας για τα επόμενα δύο χρόνια», ανέφερε από την πλευρά της η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σε συνέντευξη Τύπου, ενώ χαιρέτισε την απόφαση ως «σημαντική νίκη» παρά το ότι είχε στηρίξει εξαρχής ως επιλογή τα ρωσικά «παγωμένα» περιουσιακά στοιχεία.

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και η τοποθέτηση του Ελληνα πρωθυπουργού που ανέφερε πως ελήφθη η πιο ενδεδειγμένη λύση.

Ερωτηθείς από την «Κ» για πιθανές δημοσιονομικές συνέπειες αυτής της επιλογής, ο Κυριάκος Μητσοτάκης σημείωσε ότι «η λύση η οποία προκρίθηκε, ένα δάνειο δηλαδή από το περιθώριο του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι αυτό δεν έχει πρακτικά δημοσιονομικές συνέπειες για καμία ευρωπαϊκή χώρα».

Ο πρωθυπουργός εξήγησε ότι λόγω της συνθετότητας του ζητήματος των ρωσικών παγωμένων πόρων, δεν μπόρεσαν οι ηγέτες να λάβουν απόφαση σχετικά με αυτή την επιλογή. Ομως ανέφερε ότι το ενδεχόμενο αυτό δεν έχει αποκλειστεί από το κείμενο των συμπερασμάτων, αλλά απαιτεί πλέον περισσότερο χρόνο επεξεργασίας. «Σε κάθε περίπτωση το μήνυμα που εκπέμπεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι ότι η Ουκρανία μπορεί να καλύψει για το άμεσο μέλλον τις χρηματοδοτικές της ανάγκες και ότι η Ευρώπη στέκεται έμπρακτα στο πλευρό της Ουκρανίας, χρησιμοποιώντας, όπως είπα, το περιθώριο του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, χωρίς να υπάρχουν πρακτικά δημοσιονομικές συνέπειες για τα κράτη-μέλη».

Τι αποφασίστηκε

Μετά από 16 ώρες διαπραγματεύσεων οι Ευρωπαίοι ηγέτες αποφάσισαν συγκεκριμένα:

• να αντλήσουν δάνειο ύψους 90 δισ. ευρώ στις κεφαλαιαγορές, με εγγύηση τον κοινό προϋπολογισμό.
• Το Κίεβο θα πρέπει να επιστρέψει αυτό το ποσό που θα λάβει ως δάνειο μόνο εάν η Ρωσία πληρώσει πολεμικές αποζημιώσεις.
• Στο μεταξύ, τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας θα παραμείνουν «παγωμένα» και θα μπορούσαν τελικά να χρησιμοποιηθούν για την αποπληρωμή του δανείου, εάν η Μόσχα δεν πληρώσει αποζημιώσεις, εξήγησε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Τι είχε προηγηθεί

Εδώ και μήνες οι Βρυξέλλες επιδίωκαν λύση για την απαιτούμενη δανειοδότηση του Κιέβου, μέσω των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, ύψους 210 δισ. ευρώ, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων σχεδόν 185 δισ. κρατούνται στο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα Euroclear, στο Βέλγιο.

Ομως, η βελγική κυβέρνηση υπό την έντονη ανησυχία ρωσικών αντιποίνων ζητούσε επισταμένως εκτεταμένες, «απεριόριστες» εγγυήσεις από τα κράτη-μέλη ώστε να αντιμετωπίσουν από κοινό το οικονομικό ρίσκο αυτής της επιλογής, γεγονός που τελικά απέτρεψε τους Ευρωπαίους ηγέτες και να στραφούν τελικά στην επιλογή του κοινού δανεισμού, ύστερα από 16 ώρες διαπραγματεύσεων.

Το Κίεβο κινδύνευε με ενδεχόμενο χρεοκοπίας τον Απρίλιο του 2026, χωρίς αυτή τη δανειοδότηση, που αποφάσισε χθες το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Οι Ευρωπαίοι πάντως στην πλειοψηφία τους είχαν εξαρχής εμφανιστεί αποφασισμένοι να μην αποχωρήσουν από τις Βρυξέλλες, χωρίς συμφωνία για τη δανειοδότηση της Ουκρανίας.

Κερδισμένοι και χαμένοι

Η συμφωνία, πάντως, για κοινό δανεισμό και εγγυήσεις, που επιβαρύνουν τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό έναντι χρημάτων, που ανήκουν στη Ρωσία αποτελεί πολιτικό «πλήγμα» για τον Γερμανό καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς και την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, που είχαν εξαρχής στηρίζει το δάνειο «αποζημιώσεων» μέσω των «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων και επιχείρησαν ουκ ολίγες φορές να πείσουν ως προς αυτό τον Βέλγο πρωθυπουργό, Μπαρτ ντε Βέβερ.

Επιχειρώντας να διασκεδαστούν οι εντυπώσεις αυτής της επιλογής, στην οποία κατέληξαν τελικά τα ξημερώματα οι Ευρωπαίοι ηγέτες, διπλωμάτες ανέφεραν ότι «σκοπός πάντα ήταν να δοθεί το δάνειο στο Κίεβο και όχι ο τρόπος».

Εκείνο, που όμως υπήρξε καθοριστικό ως προς την αλλαγή πορείας της απόφασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ήταν η απαίτηση του Βέλγου πρωθυπουργού από τα κράτη μέλη για «απεριόριστες» εγγυήσεις και χωρίς, ωστόσο, να προσδιορίζει το ποσό, γεγονός που απέρριψαν σιγά σιγά οι Ευρωπαίοι ως μαξιμαλιστική πρόταση.

Τότε, Γαλλία και Ιταλία έθεσαν επί τάπητος την εναλλακτική για δανεισμό με εγγύηση τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, σύμφωνα με κοινοτικές πηγές.

«Η απουσία απόφασης θα ήταν καταστροφική» τόνισε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, μετά το Συμβούλιο, ενώ ικανοποιημένη εμφανίστηκε σαφώς η Ιταλίδα πρωθυπουργός που είχε ταχθεί υπέρ του κοινού δανεισμού. «Χαίρομαι, που επικράτησε η κοινή λογική και που μπορέσαμε να εγγυηθούμε τους πόρους που απαιτούνται [από την Ουκρανία], αλλά με μια λύση χτισμένη σε μια σταθερή νομική και οικονομική βάση».

Από την πλευρά, του ο «πρωταγωνιστής» της βραδιάς ο Βέλγος πρωθυπουργός ανέφερε ότι «η Ευρώπη κέρδισε και η χρηματοπιστωτική σταθερότητα σίγουρα κέρδισε», ενώ πρόσθεσε ότι «αποφύγαμε το χάος και τη διαίρεση».

Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι το σχέδιο του κοινού δανεισμού «δεν θα έχει οικονομικές υποχρεώσεις της Τσεχικής Δημοκρατίας, της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας», καθώς οι τρεις χώρες εξαιρέθηκαν από το κοινό εγχείρημα.

Τα τρία κράτη μέλη είχαν εξαρχής δηλώσει ότι δεν θα υποστηρίξουν σχέδιο χρηματοδότησης της Ουκρανίας. «Δεν χρειάζεται να πληρώσουν, αυτό θα γίνει απλώς πολιτικά» επισήμανε Ευρωπαίος διπλωμάτης.