Harvard Health Publishing

Η κλασική μορφή στεφανιαίας νόσου οφείλεται σε μια σταδιακή συσσώρευση λιπωδών εναποθέσεων στο εσωτερικό των αρτηριών που τροφοδοτούν με αίμα την καρδιά. Τα συμπτώματα μπορεί να ποικίλλουν από δυσκολία στην αναπνοή έως ενόχληση στον θώρακα στη διάρκεια άσκησης ή συναισθηματικού στρες (γνωστή ως σταθερή στηθάγχη), η οποία μπορεί να φθάσει έως πλήρη καρδιακή προσβολή.

Τι γίνεται όμως όταν ο έλεγχος για ύπαρξη στένωσης ή απόφραξης στις στεφανιαίες αρτηρίες δείχνει ότι αυτές είναι εντελώς καθαρές ή ότι έχουν ελάχιστη μόνο στένωση; Το σενάριο αυτό γίνεται όλο και πιο συχνό τις τελευταίες δεκαετίες, αναφέρει ο δρ Marcelo DiCarli, καθηγητής ακτινολογίας και ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.

«Αδιάσειστα στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχει μια μετατόπιση της κατάστασης, καθώς πλέον η αποφρακτική νόσος αποτελεί όλο και λιγότερο τη μοναδική αιτία καρδιολογικών συμπτωμάτων», αναφέρει ο δρ DiCarli. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι έχουν μια πάθηση που ονομάζεται στηθάγχη με μη αποφραγμένες στεφανιαίες αρτηρίες. Η πάθηση αυτή, η οποία είναι επίσης γνωστή ως μικροαγγειακή νόσος, προκαλείται από προβλήματα στο δίκτυο των μικρών αιμοφόρων αγγείων της καρδιάς – μερικά δεν είναι φαρδύτερα από μερικές ανθρώπινες τρίχες. Τα δεδομένα για αυτή την αλλαγή προέρχονται από μεγάλες μελέτες στις οποίες χρησιμοποιήθηκαν διαγνωστικές απεικονιστικές εξετάσεις σε συνδυασμό με δεδομένα μητρώων καρδιακής νόσου, λέει ο δρ DiCarli.

Τα πρώιμα δεδομένα

Οι γιατροί συνήθως ελέγχουν την ύπαρξη απόφραξης στις αρτηρίες της καρδιάς με τη βοήθεια της στεφανιογραφίας, μιας επεμβατικής εξέτασης η οποία χρησιμοποιεί χρωστική ουσία και ακτινογραφίες. Κατά την τελευταία δεκαετία, μεγάλες ευρωπαϊκές μελέτες διαπίστωσαν ότι τα ποσοστά στένωσης στα στεφανιαία αγγεία έχουν μειωθεί κατά περίπου 30% τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες με συμπτώματα στεφανιαίας νόσου. «Έχουμε δει παρόμοιες τάσεις στα μητρώα της Υπηρεσίας Βετεράνων, της Mayo Clinic και του δικού μας Mass General Brigham, εδώ και περίπου 15 χρόνια», λέει ο δρ DiCarli, ο οποίος είναι εκτελεστικός διευθυντής καρδιαγγειακής απεικόνισης στο Brigham and Women’s Hospital. Αντί για επεμβατικές αγγειογραφίες, στο μητρώο του Mass General Brigham καταγράφονται αποτελέσματα από μια μη επεμβατική απεικονιστική εξέταση που ονομάζεται αξονική στεφανιογραφία. Τα ευρήματα αυτού του μητρώου, το οποίο περιλαμβάνει άτομα κάτω των 65 ετών (αντίθετα με άλλα μητρώα, τα οποία περιλαμβάνουν κυρίως ηλικιωμένους), έδειξαν επίσηςμείωση της αποφρακτικής στεφανιαίας νόσου κατά 30% έως 40% στην πάροδο του χρόνου.

Διαφορετικές καρδιακές προσβολές

Η καρδιακή προσβολή δημιουργεί διακριτές αλλαγές στο ηλεκτροκαρδιογράφημα, το οποίο καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς. Μια κλασική καρδιακή προσβολή (κατά την οποία ένας θρόμβος αποφράσσει πλήρως μια στεφανιαία αρτηρία) δημιουργεί το λεγόμενο έμφραγμα του μυοκαρδίου με ανάσπαση του διαστήματος ST (STEMI). Ωστόσο, αυτά τα εμφράγματα γίνονται λιγότερο συχνά, σύμφωνα με δύο μεγάλες μελέτες (μία από το Kaiser Permanente και άλλη μία που περιλάμβανε περισσότερους από τρία εκατομμύρια καρδιολογικούς ασθενείς στη Γερμανία).

Τώρα, ο πιο συχνός τύπος καρδιακής προσβολής είναι το έμφραγμα του μυοκαρδίου χωρίς ανάσπαση του διαστήματος ST (NSTEMI), δηλώνει ο δρ DiCarli. «Η μείωση της ροής του αίματος στην καρδιά δεν οφείλεται σε μια διακριτή απόφραξη, αλλά σε μια διάχυτη στένωση των αρτηριών, ιδίως των μικρότερων αρτηριδίων (τριχοειδών) που τροφοδοτούν το μυοκάρδιο», αναφέρει. Τα εσωτερικά τοιχώματα των αρτηριδίων παχαίνουν και χάνουν την ικανότητά τους να διαστέλλονται και να συστέλλονται ανταποκρινόμενα στις απαιτήσεις του οργανισμού για αυξημένη ροή αίματος, όπως στη διάρκεια άσκησης.

Οι ειδικοί πιστεύουν ότι αυτές οι αλλαγές μπορεί να οφείλονται σε μια αξιόλογη μεταβολή των υποκείμενων αιτιών της καρδιαγγειακής νόσου. «Σήμερα, βλέπουμε πολύ υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας, διαβήτη, υψηλής αρτηριακής πίεσης και χρόνιας νεφρικής νόσου, γεγονός που αλλάζει τον τρόπο που εκδηλώνεται η στεφανιαία νόσος», παρατηρεί ο δρ DiCarli.

Διάγνωση και θεραπεία

Επειδή τα μικρότερα αγγεία της καρδιάς δεν είναι ορατά στην αγγειογραφία, για τη διάγνωση μικροαγγειακής νόσου απαιτούνται εξειδικευμένες εξετάσεις. Σε αυτές περιλαμβάνονται η τομογραφία PET ή η μαγνητική τομογραφία, στις οποίες χρησιμοποιείται ένας ραδιενεργός ιχνηθέτης ή ένα σκιαγραφικό μέσο για να μετρηθεί η ροή του αίματος προς το μυοκάρδιο, τόσο σε ηρεμία όσο και σε συνθήκες στρες. Ωστόσο, αυτές οι εξετάσεις δεν είναι ευρέως διαθέσιμες, ακόμη και σε μεγάλα ιατρικά κέντρα. Τα άτομα με γνωστή ή πιθανολογούμενη μικροαγγειακή νόσο πρέπει ίσως να αναζητήσουν έναν καρδιολόγο που ειδικεύεται στην πάθηση.

Πέραν της υιοθέτησης μιας υγιεινής διατροφής και της τακτικής άσκησης, μπορεί να ωφεληθείτε από ειδικά φάρμακα προσαρμοσμένα στους δικούς σας παράγοντες κινδύνου. Το υψηλό σάκχαρο αίματος, το χαρακτηριστικό σύμπτωμα του διαβήτη, φαίνεται ότι είναι ιδιαίτερα καταστροφικό για τα μικρά αγγεία. Ο διαβήτης πολλές φορές οφείλεται στο υπερβάλλον βάρος και αυτός είναι ο λόγος που τα φάρμακα GLP-1 για τον διαβήτη και την απώλεια βάρους μπορεί να είναι μια ελπιδοφόρος θεραπεία για τα άτομα με μικροαγγειακή νόσο, λέει ο δρ DiCarli. Στα φάρμακα αυτά περιλαμβάνονται η σεμαγλουτίδη και η τιρζεπατίδη.