Το 2025 ήταν – εάν κρίνουμε από τους πηχυαίους τίτλους – μια χρονιά διεθνώς προβεβλημένων επιτυχιών και αδιαμφισβήτητης προόδου για την τουρκική αμυντική βιομηχανία, η οποία παραμένει σε τροχιά ανάπτυξης, εάν όχι γιγάντωσης, «πετώντας» από εθνικό ρεκόρ σε εθνικό ρεκόρ κι από ορόσημο σε ορόσημο.

Τους περασμένους – διεθνοπολιτικά ταραχώδεις – μήνες, η χώρα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είδε όχι δύο, ούτε τρεις, αλλά για πρώτη φορά πέντε τουρκικές εταιρείες να μπαίνουν στη λίστα του ινστιτούτου SIPRI με τις 100 κορυφαίες αμυντικές βιομηχανίες παγκοσμίως. Για την ιστορία, αυτές ήταν οι ASELSAN, ΤΑΙ (Τurkish Aerospace Industries), Baykar, Roketsan και MKE (Makine ve Kimya Endüstrisi), με τις ASELSAN και ΤΑΙ να σημειώνουν μάλιστα «υψηλότερες επιδόσεις» από τη – γνωστή διεθνώς λόγω των drones – Baykar του γαμπρού του Τούρκου προέδρου.

Παράλληλα, τη χρονιά που φεύγει, η γείτονα χώρα υπέγραψε μια συμφωνία για την πώληση 48 τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών KAAN στην Ινδονησία, οριστικοποίησε το ντιλ για την πώληση 45 τουρκικών εκπαιδευτικών αεροσκαφών Hürjet στην Ισπανία, ολοκλήρωσε την εξαγορά της ιταλικής Piaggio Aerospace και συνολικά είδε τις αμυντικού τύπου εξαγωγές της να σημειώνουν ένα νέο ετήσιο ρεκόρ, προσεγγίζοντας τα 8,5 δισεκατομμύρια δολάρια, ποσό σημαντικά αυξημένο εάν συγκριθεί με τα 7,2 δισ. δολ. του 2024.

Οι τουρκικές αμυντικές εξαγωγές σχεδόν τριπλασιάστηκαν την τελευταία πενταετία. Από εκεί που το 2020 δεν ξεπερνούσαν τα 2,3 δις. δολ., το 2025 έφτασαν να ξεπερνούν τα 8 δισ.

Σύμφωνα με την ερντογανική Daily Sabah, κατά την ίδια περίοδο (2020-2025), ο βαθμός εξάρτησης της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας από το εξωτερικό μειώθηκε από το 80% στο 20%, ενώ συνολικά στον τουρκικό αμυντικό κλάδο δραστηριοποιούνται πια περισσότερες από 3.500 εταιρείες που απασχολούν περί τα 100.000 άτομα.

Μεγαλεπήβολοι στόχοι

«Κοιτώντας μπροστά, ο αμυντικός κλάδος έχει θέσει ως στόχο τα 11 δισεκατομμύρια δολάρια σε εξαγωγές και τις 130.000 θέσεις εργασίας έως το 2028», ενώ η τουρκική Aselsan θέλει να είναι μεταξύ των 30 κορυφαίων αμυντικών βιομηχανιών στον κόσμο μέχρι το 2030, γράφει χαρακτηριστικά ο Ντενίζ Ιστικμπάλ στην Daily Sabah.

Με το βλέμμα στραμμένο στο (κοντινό) μέλλον, ο Ιστικμπάλ κάνει ειδική μνεία σε μια σειρά από εγχώριας τουρκικής παραγωγής («made in Türkiye») συστήματα όπως είναι εκείνα του 5ης γενιάς μαχητικού αεροσκάφους KAAN, του άρματος μάχης Altay, του ελικοπτεροφόρου που έγινε drone carrier TCG ANADOLU, του θόλου αεράμυνας Steel Dome, του μη επανδρωμένου στελθ μαχητικού Kızılelma, του προγράμματος ναυπήγησης πολεμικών πλοίων MILGEM, των μη επανδρωμένων αεροσκαφών Anka και του εθνικού τυφεκίου MPT, μεταξύ άλλων.

Δύσκολες αποφάσεις

Ωστόσο άλλοι Τούρκοι αναλυτές, όπως για παράδειγμα ο Μπαρίν Καγιάογλου, υπογραμμίζουν ότι η Τουρκία μπαίνει πια στο 2026 καλούμενη να λάβει δύσκολες αποφάσεις σχετικά με τις αμυντικές της δαπάνες, τον εκσυγχρονισμό των δυνάμεών της και τις στρατηγικές της προτεραιότητες.

Η πρόοδος που έχει σημειώσει τα τελευταία χρόνια η τουρκική αμυντική βιομηχανία είναι δεδομένη και αδιαμφισβήτητη. Στη σκιά της εν λόγω προόδου ωστόσο, «διαβιούν» αδυναμίες και τρωτότητες που υπό άλλες συνθήκες δεν θα επέτρεπαν την ακατάσχετη θριαμβολογία.

Αδυναμίες και τρωτότητες

Αναζητώντας την πραγματικότητα πίσω από τις επικοινωνιακής στόχευσης θριαμβολογίες, πολλοί βλέπουν οπλικά συστήματα που έχουν πια παλιώσει, εσωτερικούς δημοσιονομικούς περιορισμούς που εμμένουν και -σε κάποιες περιπτώσεις- οξύνονται (λόγω τουρκικής λίρας), εξαρτήσεις από το εξωτερικό που διαιωνίζονται, καθυστερήσεις που ανακύπτουν στα προγράμματα παραγωγής, διεθνή ρήγματα (που κράτησαν την Τουρκία εκτός SAFE) και τρωτές (αερ)άμυνες.

Ξεκινώντας από το τέλος… οι τουρκικές αεράμυνες «αμφισβητήθηκαν» τις τελευταίες εβδομάδες, όταν διαπιστώθηκε ότι (ρωσικά) drones είχαν εισέλθει στον τουρκικό εναέριο χώρο όπου και συνετρίβησαν χωρίς να γίνουν αντιληπτά. Τα δύο εξ αυτών βρέθηκαν διαλυμένα στο έδαφος, ενώ το τρίτο κατερρίφθη από τουρκικά F-16 αφού όμως είχε καλύψει μεγάλη απόσταση από τη Μαύρη Θάλασσα προς την Αγκυρα. Ειρήσθω εν παρόδω, τις εβδομάδες που προηγήθηκαν, είχαν σημειωθεί κι άλλες επιθέσεις, κατά δεξαμενόπλοιων κοντά στις τουρκικές ακτές.

«Μέσα σε πέντε ημέρες η Τουρκία κατέρριψε ένα drone που παραβίασε τον εναέριο χώρο της και ανακάλυψε δύο ακόμη drone που συνετρίβησαν […] Τα περιστατικά αυτά έθεσαν ερωτήματα σχετικά με την ετοιμότητα της τουρκικής αεράμυνας, ιδίως αφού το πρώτο drone εισχώρησε βαθιά μέσα στον τουρκικό εναέριο χώρο προτού αναχαιτιστεί», έγραφε προ ημερών το Euronews.

Κι όλα αυτά… παρά την ύπαρξη του θόλου αεράμυνας Steel Dome που έχει ήδη τεθεί σε μερική λειτουργία. «Ειδικοί έχουν προειδοποιήσει ότι αυτό το σύστημα θα χρειαστεί χρόνο για να τεθεί σε πλήρη λειτουργία», γράφει ο Μπαρίν Καγιάογλου για το Steel Dome, υποστηρίζοντας ότι η τουρκική πλευρά ακόμη αντιμετωπίζει «κενά» στο μέτωπο της έγκαιρης προειδοποίησης απέναντι σε εισερχόμενες απειλές τα οποία θα επιχειρήσει να καλύψει το 2026.

Αεράμυνες και κινητήρες

Οσο για το 5ης γενιάς μαχητικό αεροσκάφος Kaan, το οποίο πολλοί στην Τουρκία επιλέγουν να διαφημίζουν ωσάν «έτοιμο», αξίζει να σημειωθεί ότι αυτό είναι ακόμη υπό ανάπτυξη. Τα πρώτα 20 από αυτά τα αεροσκάφη, που σημειώνεται ότι θα φέρουν κινητήρες αμερικανικής κατασκευής (οι πρώτες δοκιμές έγιναν με τον κινητήρα F110 της General Electric), αναμένεται να αρχίσουν να εκτελούν «υπηρεσίες» με τα χρώματα της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας προς τα τέλη της δεκαετίας του 2020 ή τις αρχές της δεκαετίας του 2030, ενώ η Ινδονησία αναμένεται να παραλάβει τα πρώτα δικά της Kaan, με κινητήρες τουρκικής κατασκευής (τους TF-35000 οι οποίοι όμως σήμερα δεν υπάρχουν και στην «καλύτερη» περίπτωση θα υπάρξουν μετά το 2032), γύρω στο 2035. Ολα αυτά όμως… εάν δεν ανακύψουν εν τω μεταξύ νέες καθυστερήσεις.

Türkiye’s homegrown battle tank, Altay, has officially joined the Turkish Armed Forces.

Built for every combat condition, the new Altay boasts superior mobility, high firepower, and best-in-class protection pic.twitter.com/lzd7yJD2IV

— TRT World (@trtworld) October 28, 2025

Ειδικά το ζητούμενο των (εγχώριας παραγωγής, λειτουργικών) κινητήρων αποτελεί παλαιόθεν δύσκολα ιάσιμο πονοκέφαλο για την τουρκική αμυντική βιομηχανία και έχει ήδη οδηγήσει σε μεγάλες καθυστερήσεις.

Το άρμα μάχης Altay για παράδειγμα, μπορεί να πήρε σάρκα και οστά ως πρότζεκτ το 2007, αλλά μπήκε σε γραμμή παραγωγής 17 χρόνια μετά και τελικώς ανέλαβε δράση επισήμως μόλις τον περασμένο Οκτώβριο, ενώ και το μαχητικό TF-X, το οποίο πλέον έχει πια μετονομαστεί σε Kaan, κουβαλά πίσω του σειρά από καθυστερήσεις.

Καθυστερήσεις στις προμήθειες φέρεται να αντιμετωπίζει, όμως, παράλληλα και ο τουρκικός στρατός ξηράς, ο οποίος διαθέτει σειρά από «απαρχαιωμένα» οπλικά συστήματα, κυρίως στο πεδίο των τεθωρακισμένων, τα οποία θα πρέπει κάποια στιγμή να αντικατασταθούν, όπως καταγγέλλεται.

Εκκρεμότητες για την τουρκική πολεμική αεροπορία

Από εκεί και πέρα, «νέφη» συνεχίζουν να καλύπτουν παράλληλα και την τουρκική πολεμική αεροπορία αφού, παρά τις συμφωνίες για τα 20 συν 24 Eurofighter Typhoon που προηγήθηκαν μέσα στο 2025, εκείνη μπαίνει στο 2026 με τις αμερικανικές κυρώσεις CAATSA ακόμη σε ισχύ, το πρόγραμμα του -μέσω ΗΠΑ- εκσυγχρονισμού των F-16 ακυρωμένο και την εκκρεμότητα της ενδεχόμενης επιστροφής της στο πρόγραμμα των αμερικανικών F-35 ακόμη υπό διαπραγμάτευση.

Ειρήσθω εν παρόδω, ο Τούρκος ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν είχε αναφέρει για παράδειγμα τον περασμένο Σεπτέμβριο, ότι για να περάσει το πολυδιαφημισμένο τουρκικό μαχητικό Kaan σε φάση παραγωγής, θα πρέπει να έχει προηγουμένως διευθετηθεί το θέμα της προμήθειας κινητήρων από τις ΗΠΑ, το οποίο έχει όμως κολλήσει στο αμερικανικό Κογκρέσο. Με άλλα λόγια, το μέλλον των αμερικανικών κυρώσεων δεν περιορίζεται στα F-35, αλλά ρίχνει τη σκιά του πάνω από ουκ ολίγα πρότζεκτ, αποκαλύπτοντας επίμονες τουρκικές εξαρτήσεις από το εξωτερικό οι οποίες έχουν μάλιστα καταστεί οικονομικά περισσότερο δυσβάσταχτες λόγω της πτώσης στην ισοτιμία της τουρκικής λιράς.

Χρονοδιάγραμμα με ερωτηματικό

Αναφορικά με τα Eurofighter Typhoon, υπενθυμίζεται ότι η Τουρκία αναμένει 20 καινούργια από τη Βρετανία και 24 μεταχειρισμένα από το Κατάρ και το Ομάν. Οπως ανακοίνωσε προ ημερών ο Τούρκος υπουργός Αμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ, 12 μεταχειρισμένα Eurofighter αναμένονται από το Ομάν το 2028 ενώ τα 20 νέα βρετανικά μεταξύ 2030 και 2032 (6 το 2030, 8 το 2031, 6 το 2032).

Από εκεί και πέρα πάντως, οι «κακές γλώσσες» υποστηρίζουν ότι η Τουρκία αντιμετωπίζει ελλείψεις σε ικανούς πιλότους, αφού δεν έχει ακόμη καταφέρει να καλύψει τα κενά που άφησαν πίσω τους οι εκκαθαρίσεις των φερόμενων ως «γκιουλενιστών» και οι παραιτήσεις/αποστρατεύσεις μετά από το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016.