Η Λίζα, μια καλλιτέχνιδα που ζει στη Βόρεια Καρολίνα, υποβλήθηκε πριν από μερικά χρόνια σε αξονική τομογραφία (CT) προκειμένου οι γιατροί να αξιολογήσουν μια ρήξη μυός στην άνω κοιλιακή χώρα. Η έκθεση του ακτινολόγου περιλάμβανε κάποιες πρόσθετες ανησυχητικές πληροφορίες: «Αποτιτάνωση στεφανιαίας αρτηρίας πολύ μεγαλύτερη από την αναμενόμενη για την ηλικία της ασθενούς». Η αποτιτάνωση (ασβεστοποίηση) είναι ένας δείκτης καρδιοπάθειας, καθώς η λιπώδης πλάκα που συσσωρεύεται στο εσωτερικό των αρτηριών συχνά περιέχει ασβέστιο, το οποίο είναι ορατό στην αξονική τομογραφία. Η Λίζα, η οποία ήταν 56 ετών τότε, συμβουλεύτηκε έναν καρδιολόγο σχετικά με το εύρημα. Τέσσερα χρόνια αργότερα, υποβλήθηκε σε επέμβαση bypass για την αντιμετώπιση δύο στεφανιαίων αρτηριών με σοβαρή στένωση.

Όταν μια ιατρική εξέταση αποκαλύπτει κάτι άσχετο με τον αρχικό σκοπό της εξέτασης, οι γιατροί ονομάζουν την ανακάλυψη τυχαίο εύρημα. Περιπτώσεις όπως αυτές της Λίζας δεν είναι ασυνήθιστες, ιδίως τα τελευταία χρόνια που η χρήση αξονικής τομογραφίας έχει γίνει πολύ πιο συνηθισμένη. Κατά την εξέταση αυτή, λαμβάνεται με υψηλή ταχύτητα μια σειρά από ακτινογραφίες, οι οποίες, συνδυαζόμενες μεταξύ τους, επιτρέπουν στους γιατρούς να «δουν» δομές στο εσωτερικό του σώματος.

Απεικόνιση των εναποθέσεων ασβεστίου

Οι εναποθέσεις ασβεστίου στις αρτηρίες της καρδιάς μπορούν να ανιχνευτούν και να προσδιοριστούν ποσοτικά μέσω της λεγόμενης στεφανιαίας τομογραφίας (CAC), μιας αξονικής τομογραφίας που εστιάζει μόνο στην καρδιά. Η εξέταση αυτή αναφέρει ένα σκορ ασβεστίου που κυμαίνεται από το 0 έως το 1.000 ή και υψηλότερα. Ωστόσο, συνιστάται κυρίως για άτομα με ενδιάμεσο κίνδυνο καρδιοπάθειας, με σκοπό να συμβάλει στη λήψη θεραπευτικών αποφάσεων.

«Οι αξονικές τομογραφίες που πραγματοποιούνται για λόγους διάγνωσης και προληπτικού ελέγχου, όπως και οι μαστογραφίες, μπορούν να δείξουν εναποθέσεις ασβεστίου και έτσι αποτελούν έναν τρόπο να λάβουμε περισσότερες πληροφορίες για την καρδιαγγειακή υγεία ενός ατόμου», αναφέρει ο δρ Rhanderson Cardoso, καρδιολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital. Αυτός ο λεγόμενος ευκαιριακός προληπτικός έλεγχος μπορεί να είναι ιδιαίτερα πολύτιμος για άτομα που δεν έχουν τους κλασικούς παράγοντες κινδύνου, όπως για παράδειγμα τα άτομα που δεν γνωρίζουν το οικογενειακό τους ιατρικό ιστορικό ή τα άτομα με μια μη διαγνωσμένη γενετική πάθηση που προκαλεί πολύ υψηλή χοληστερόλη, προσθέτει.

Αξονικές τομογραφίες θώρακα

Η κύρια πηγή τυχαίων ευρημάτων είναι οι αξονικές τομογραφίες θώρακα, στις οποίες οι άνθρωποι υποβάλλονται για πολλούς λόγους, αναφέρει ο δρ Cardoso. Οι συχνότεροι λόγοι είναι η αξιολόγηση ατόμων με πνευμονική λοίμωξη για πνευμονία ή COVID-19, ο έλεγχος για θρόμβο αίματος στους πνεύμονες (πνευμονική εμβολή) και ο προληπτικός έλεγχος για καρκίνο του πνεύμονα (βλ. «Συστάσεις προληπτικού ελέγχου για καρκίνο του πνεύμονα και του μαστού»).

«Όπως και πολλοί άλλοι καρδιολόγοι, συνήθως ελέγχω τις προηγούμενες απεικονιστικές εξετάσεις των ασθενών μου, ακόμη και αν δεν σχετίζονται με την καρδιά», δηλώνει ο δρ Cardoso. Σήμερα, ο έλεγχος αυτός είναι πιο εύκολος χάρη στα ολοκληρωμένα ηλεκτρονικά ιατρικά αρχεία που χρησιμοποιούνται από τα μεγάλα συστήματα υγείας. Οι αποτιτανώσεις στις αξονικές τομογραφίες διακρίνονται σε τέσσερις κατηγορίες: μηδενική, ήπια, μέτρια ή σοβαρή. Αυτό αρκεί για να λάβει ένας καρδιολόγος μια εμπεριστατωμένη απόφαση για το κατά πόσο θα διατηρήσει ή θα εντατικοποιήσει τη φαρμακευτική θεραπεία ενός ασθενούς προκειμένου να αποτρέψει την εξέλιξη της καρδιοπάθειας, αναφέρει ο δρ Cardoso. Αν έχετε κάνει πρόσφατα μια αξονική τομογραφία θώρακα, μπορείτε να ζητήσετε από τον γιατρό ή τον ακτινολόγο σας να την ελέγξει ξανά για ενδείξεις στεφανιαίων αποτιτανώσεων, εάν η πληροφορία αυτή δεν περιλαμβάνεται στην αρχική έκθεση.

Μαστογραφίες

Για τις γυναίκες, οι μαστογραφίες μπορεί να είναι άλλος ένας τρόπος ανίχνευσης μιας ενδεχόμενης καρδιοπάθειας. Οι μαστογραφίες μπορούν να συλλάβουν μικροσκοπικά στίγματα ασβεστίου στις αρτηρίες του μαστού, τα οποία υποδηλώνουν ότι μπορεί να υπάρχουν αποτιτανώσεις και στην καρδιά. Ωστόσο, η σύνδεση μεταξύ των δύο δεν είναι τόσο ισχυρή και τα ευρήματα των μαστογραφιών αποτελούν λιγότερο αξιόπιστο προγνωστικό δείκτη από αυτά της αξονικής τομογραφίας θώρακα. Ωστόσο, αν τα αποτελέσματα της μαστογραφίας αναφέρουν αποτιτάνωση των αρτηριών του μαστού, συζητήστε το εύρημα με τον γιατρό της πρωτοβάθμιας φροντίδας. Αυτός/αυτή θα φροντίσει να θέσει υπό έλεγχο τους παράγοντες κινδύνου, όπως την αρτηριακή πίεση και τη χοληστερόλη σας, λέει ο δρ Cardoso. «Αν συντρέχουν λόγοι ανησυχίας, μια αξονική στεφανιογραφία μπορεί να είναι χρήσιμη», προσθέτει.

Οι συστάσεις σχετικά με τον προληπτικό έλεγχο για καρκίνο ποικίλλουν ανάλογα με το οικογενειακό σας ιστορικό και άλλους παράγοντες. Για τον καρκίνο του πνεύμονα, η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία συνιστά ετήσια αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης για τους τρέχοντες ή πρώην καπνιστές ηλικίας 50 έως 80 ετών που έχουν ιστορικό καπνίσματος τουλάχιστον 20 πακετο-ετών. Ένα πακετο-έτος ισούται με κάπνισμα ενός πακέτου (περίπου 20 τσιγάρων) την ημέρα για ένα έτος.

Για τις γυναίκες με μέσο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού, η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία συνιστά ετήσιες μαστογραφίες στην ηλικία των 45 έως 54 ετών και στη συνέχεια κάθε δεύτερο έτος. Η Ειδική Ομάδα των Υπηρεσιών Πρόληψης των ΗΠΑ συνιστά ο έλεγχος να ξεκινά στην ηλικία των 50 ετών και να συνεχίζεται κάθε δύο χρόνια έως την ηλικία των 74 ετών.

Πηγή: Harvard Health Publishing