Harvard Health Publishing

Αν έχετε την εντύπωση ότι οι συμβουλές σχετικά με το αλκοόλ και την υγεία της καρδιάς είναι αντιφατικές και ότι δημιουργούν σύγχυση κάποιες φορές, δεν έχετε άδικο. Υπάρχουν λόγοι που τα μηνύματα είναι ανάμεικτα. Η σχέση μεταξύ αλκοόλ και καρδιαγγειακής νόσου είναι και πολύπλοκη και αμφιλεγόμενη, σύμφωνα με επιστημονική δήλωση της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας (AHA), η οποία δημοσιεύθηκε στις 8 Ιουλίου 2025 στο Circulation.

Ένα βασικό σημείο, ωστόσο, παραμένει αναμφισβήτητο. «Αν περιοριστείτε στα σημερινά όρια μέτριας κατανάλωσης, δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να δείχνει ότι το αλκοόλ θα αυξήσει τον κίνδυνο για τις συχνότερες μορφές καρδιοπάθειας», δηλώνει ο δρ Ken Mukamal, καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και ένας από τους συντάκτες της δήλωσης. Όμως, το κατά πόσο η ήπια έως μέτρια κατανάλωση μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο είναι άλλο θέμα, το οποίο δεν μπορεί να απαντηθεί με τα στοιχεία που διαθέτουμε σήμερα, προσθέτει.

Στη δήλωση της AHA συνοψίζονται τα στοιχεία που υπάρχουν σχετικά με την κατανάλωση αλκοόλ και τη στεφανιαία νόσο (την κύρια αιτία για τις περισσότερες καρδιακές προσβολές), το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και την καρδιακή ανεπάρκεια. Για την κολπική μαρμαρυγή, η δήλωση επισημαίνει ότι ο κίνδυνος ακόμη και από μέτριες ποσότητες αλκοόλ είναι ασαφής, αλλά ενδεχομένως ανησυχητικός. Η ανασκόπηση αυτή διερευνά επίσης πώς μπορεί το αλκοόλ να επηρεάσει την αρτηριακή πίεση, τον διαβήτη και την πήξη του αίματος.

Επίσημες συμβουλές και συστάσεις

Οι Κατευθυντήριες Οδηγίες Διατροφής για Αμερικανούς 2020-2025 αναφέρουν ότι τα άτομα που επιλέγουν να πίνουν θα πρέπει να περιορίζονται σε μέτριες ποσότητες, οι οποίες ορίζονται ως το πολύ δύο ποτά την ημέρα για τους άνδρες και το πολύ ένα ποτό την ημέρα για τις γυναίκες (βλ. «Πόση ποσότητα είναι το ένα ποτό;»). Δηλώνουν επίσης ότι η μικρότερη κατανάλωση αλκοόλ είναι καλύτερη για την υγεία από τη μεγαλύτερη και ότι τα άτομα που δεν πίνουν δεν θα έπρεπε να αρχίσουν να πίνουν, για κανέναν λόγο. Τόσο το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) όσο και το Εθνικό Ινστιτούτο για την Κατάχρηση Αλκοόλ και τον Αλκοολισμό συμφωνούν με αυτές τις συστάσεις. Υπάρχουν σαφή, σταθερά στοιχεία που δείχνουν ότι η υψηλότερη κατανάλωση αλκοόλ –τρία ή περισσότερα ποτά την ημέρα, κατά μέσο όρο– συνδέεται με χειρότερες εκβάσεις σε οποιονδήποτε τύπο καρδιακής νόσου. Αν χρειάζεστε βοήθεια για να διατηρήσετε την κατανάλωση σε ασφαλή όρια, δείτε το πλαίσιο με τίτλο «5 βήματα για χαμηλότερη κατανάλωση αλκοόλ».

Καρδιακές παθήσεις: Τα στοιχεία

Κάποιες ενδείξεις δείχνουν ότι τα άτομα που συνηθίζουν να πίνουν ένα ή δύο ποτά την ημέρα έχουν χαμηλότερο κίνδυνο για στεφανιαία νόσο, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και καρδιακή ανεπάρκεια, σε σύγκριση με τα άτομα που δεν πίνουν καθόλου ή πίνουν πολύ. Ωστόσο, τα ευρήματα αυτά προέρχονται από μελέτες παρατήρησης, οι οποίες δεν μπορούν να αποδείξουν τη σχέση αιτίας-αποτελέσματος, καθώς δεν λαμβάνουν υπόψη τους πιθανούς παράγοντες σύγχυσης. Για παράδειγμα, τα άτομα που κάνουν ήπια έως μέτρια κατανάλωση αλκοόλ τείνουν να έχουν υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο και σχετικά καλή οικονομική κατάσταση, οπότε είναι πιο πιθανό να έχουν συνήθειες υγιεινές για την καρδιά, οι οποίες μπορεί να εξηγούν τον χαμηλότερο κίνδυνο. Επίσης, τα άτομα που δεν πίνουν μπορεί να έχουν υποκείμενα προβλήματα υγείας που τα οδήγησαν στο να μην πίνουν, γεγονός το οποίο μπορεί επίσης να επηρεάζει τα αποτελέσματα. Επιπλέον, οι μελέτες αυτές βασίζονται στις αναφορές των ίδιων των συμμετεχόντων σχετικά με την ποσότητα αλκοόλ που πίνουν και οι οποίες φαίνεται ότι είναι λιγότερο ακριβείς όταν προέρχονται από άτομα που πίνουν περισσότερο.

Τα τελευταία χρόνια, οι ερευνητές έχουν βασιστεί σε γενετικές παραλλαγές που σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ, σε μια προσπάθεια να μιμηθούν τις τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες (RCT). (Οι RCT, οι οποίες είναι ο χρυσός κανόνας για την εξαγωγή στοιχείων καλού επιπέδου, δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν για τη διερεύνηση ενδεχομένως επιβλαβών ουσιών, όπως το αλκοόλ.) Αυτές οι λεγόμενες προσομοιώσεις μελετών δείχνουν ότι οποιαδήποτε ποσότητα αλκοόλ –ακόμη και ένα μόνο ποτό την ημέρα– μπορεί μάλλον να αυξάνει παρά να μειώνει τον κίνδυνο καρδιοπάθειας. Όπως εξηγεί, όμως, η δήλωση της AHA, αυτοί οι τύποι μελετών έχουν τους δικούς τους περιορισμούς, που σχετίζονται κυρίως με τις αβεβαιότητες σχετικά με την ισχύ και την αξιοπιστία των γονιδιακών συνδέσεων, εξηγεί ο δρ Mukamal.

Προειδοποίηση για την κολπική μαρμαρυγή

Πολλές μελέτες δείχνουν μια σύνδεση ανάμεσα στην κατανάλωση αλκοόλ και την κολπική μαρμαρυγή (διαταραχή του καρδιακού ρυθμού). Η υψηλή ή υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει ένα επεισόδιο κολπικής μαρμαρυγής. Δεν είναι σαφές κατά πόσο το ένα μόνο ποτό την ημέρα επηρεάζει την κολπική μαρμαρυγή. Ωστόσο, μια μελέτη στην οποία συμμετείχαν άτομα που έπιναν και είχαν κολπική μαρμαρυγή βρήκε ότι αυτοί που εντάχθηκαν στην ομάδα της αποχής είχαν πολύ λιγότερα επεισόδια από αυτούς που συνέχισαν να πίνουν (βλ. «Κολπική μαρμαρυγή: Μπορούν να την επηρεάσουν αλλαγές στον τρόπο ζωής;» στο τεύχος των Θεμάτων Υγείας που κυκλοφόρησε στις 14 Απριλίου 2020). Μια άλλη μελέτη, στην οποία άτομα με κολπική μαρμαρυγή φορούσαν αισθητήρες που παρακολουθούσαν συνεχώς το επίπεδο αλκοόλ στο αίμα, βρήκε υψηλότερες πιθανότητες επεισοδίου κατά τις ώρες μετά την κατανάλωση αλκοόλ. «Αν έχετε κολπική μαρμαρυγή, υπάρχουν πολλές πιθανότητες το αλκοόλ να επιδεινώσει την κατάσταση», δηλώνει ο δρ Mukamal.

Πώς επηρεάζει το αλκοόλ τους κοινούς παράγοντες κινδύνου

Το αλκοόλ μπορεί επίσης να επηρεάσει παθήσεις που πάνε χέρι χέρι με την καρδιοπάθεια: υψηλή αρτηριακή πίεση, διαβήτη και θρόμβους αίματος. Στοιχεία από μελέτες παρατήρησης (και, επομένως, λιγότερο αξιόπιστα) δείχνουν ότι, κατά μέσο όρο, όσο περισσότερο πίνει κάποιος τόσο υψηλότερη είναι η συστολική αρτηριακή πίεση (η μεγάλη). Τα πιο ισχυρά στοιχεία δείχνουν ότι μια κατανάλωση αλκοόλ άνω του μετρίου συνδέεται με υψηλότερη αρτηριακή πίεση.

Αν έχετε διαβήτη, θα πρέπει να έχετε υπόψη σας ότι η κατανάλωση αλκοόλ μαζί με το γεύμα τείνει να μειώνει το επίπεδο σακχάρου στο αίμα. «Το κατά πόσο αυτό είναι καλό ή κακό εξαρτάται από το άτομο και καθορίζεται από πολλούς παράγοντες, όπως το τι φάρμακα παίρνετε», δηλώνει ο δρ Mukamal.

Τέλος, το αλκοόλ μπορεί να ενισχύσει τις δράσεις των αντιαιμοπεταλιακών φαρμάκων, όπως η ασπιρίνη και η κλοπιδογρέλη, αυξάνοντας ενδεχομένως τον κίνδυνο για σοβαρή αιμορραγία (βλ. «Τι νεότερο υπάρχει στην πρόληψη της θρόμβωσης» στο τεύχος των Θεμάτων Υγείας που κυκλοφόρησε στις 17 Σεπτεμβρίου 2025).

5 βήματα για χαμηλότερη κατανάλωση αλκοόλ

Αν πρέπει να μειώσετε την κατανάλωση αλκοόλ, οι παρακάτω συμβουλές μπορεί να σας βοηθήσουν:

1. Κρατάτε ένα ημερολόγιο κατανάλωσης. Για μερικές εβδομάδες γράφετε τι και πόσο πίνετε, για να έχετε μια καλύτερη αίσθηση του πόσο καταναλώνετε.

2. Μην έχετε αλκοόλ στο σπίτι (ή έχετε περιορισμένες μόνο ποσότητες). Με τον τρόπο αυτόν, μπορείτε να περιορίσετε την κατανάλωση αλκοόλ μόνο στις κοινωνικές περιστάσεις ή στα εστιατόρια, έτσι ώστε να μην πίνετε μόνο από συνήθεια.

3. Αραιώστε το αλκοόλ και πίνετε με μικρές γουλιές. Αραιώστε το κρασί ή το κοκτέιλ σας με ανθρακούχο νερό και πάγο. Πιείτε το αργά.

4. Πίνετε μόνο με τα γεύματα. Μην πίνετε ποτέ με άδειο στομάχι.

5. Καθιερώστε ημέρες χωρίς αλκοόλ. Επιλέξτε μερικές ημέρες της εβδομάδας κατά τις οποίες θα αποφεύγετε εντελώς το αλκοόλ.